Ο ρόλος του γονιού στην εφηβεία

Ο πατέρας μπορεί και οφείλει να παίξει σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Η παρουσία του πατέρα είναι αναγκαία τόσο για τα αγόρια όσο και για τα κορίτσια. Ο ρόλος του πατέρα ξεκινά από τη στιγμή της σύλληψης, ενώ μεγαλώνοντας το παιδί ο ρόλος του γίνεται όλο και πιο σημαντικός και ο πατέρας εμπλέκεται όλο και περισσότερο και αλληλεπιδρά με το παιδί.  

Στο τέλος του οιδιπόδειου συμπλέγματος, το αγόρι, όπως και το κορίτσι οφείλει να εγκαταλείψει το αιμομικτικό δέσιμό του. Πρόκειται για ένα πρώιμο καθήκον που το αγόρι είναι υποχρεωμένο να εκτελέσει. Αυτό γίνεται πολύ αργότερα για το κορίτσι, καθώς το κορίτσι μπαίνει στο οιδιπόδειο σύμπλεγμα τη στιγμή που το αγόρι βγαίνει. Έτσι κατά την εφηβεία όπου υπάρχει αναβίωση του οιδιπόδειου συμπλέγματος παρατηρείται μια διαφορά στη σχέση με τον πατέρα, όταν πρόκειται για αγόρι ή κορίτσι. Σε αυτή τη χρονική στιγμή, το αγόρι χρειάζεται μια ώθηση για τον πατέρα ώστε να μπορέσει να αποκολληθεί από τη μητέρα του, ενώ το κορίτσι έχει περισσότερο την ανάγκη της μητέρας του τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Ο ρόλος του πατέρα με το κορίτσι είναι πιο περίπλοκος και ιδιαίτερος, καθώς για να ασχοληθεί και να είναι κοντά με το κορίτσι που σταδιακά γίνεται γυναίκα θα πρέπει να ξεπεράσει το ενδιαφέρον του κοριτσιού για άλλους άνδρες, με στόχο τη σύναψη σχέσεων.

«Εφηβεία σημαίνει, ή θα έπρεπε να σημαίνει, το τέλος της βασιλείας της μητέρας. Ο πατέρας, έστω και έκπτωτος, βρίσκεται στεφανωμένος από εκείνους που τον περιφρονούσαν. Τον καλούν εκ νέου να παίξει έναν ρόλο, τον δικό του. Αυτός ο ρόλος είναι άχαρος: δεν θα μπορούσε να βρει κανείς καλύτερο επίθετο για μια δωρεάν δουλειά που έχει σκοπό την απαλλαγή» (Delaroche, 2005: 241). 

 

Η ανάγκη για πραγματική παρουσία του πατέρα στην εφηβεία δεν είναι πάντα εφικτή, εξαιτίας των συνθηκών της σύγχρονης κοινωνίας. Η απουσία του πατέρα –πραγματική ή φανταστική- δημιουργεί ανασφάλεια τόσο στο παιδί όσο και στη μητέρα, κυρίως όταν ανησυχεί για θέματα εγκληματικότητας. Πολλές φορές στην εφηβεία ο πατέρας ως υπόδειγμα φαίνεται πως δεν είναι ιδιαίτερα αποδεκτός, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται συγκρούσεις. Η σχέση μπορεί να είναι έντονα συγκρουσιακή, ενώ ο πατέρας μπορεί να είναι κοντά στο παιδί ή μπορεί να έχει ήδη μια χαμηλή θέση μέσα στην οικογένεια εξαιτίας της υποτίμησης που βιώνει από τη μητέρα. 

Κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας είναι σημαντικό να διατηρηθεί η εικόνα του πατέρα, ακόμη κι αν δεν ανταποκρίνεται εξ ολοκλήρου στην πραγματικότητα. Αυτό δεν ισχύει κατά τη διάρκεια της εφηβείας, όπου ο έφηβος θέτει σε δοκιμασία την εικόνα του πατέρα αλλά και της μητέρας.  Ο έφηβος στην προσπάθειά του να απογαλακτιστεί και να γίνει ανεξάρτητος αρχίζει να περνά όλο και λιγότερο χρόνο με τους γονείς του, αμφισβητώντας τις επιλογές και τα επιτεύγματά τους. 

Κατά την εφηβεία η μητέρα είναι ο γονιός που συνεχίζει να είναι πιο κοντά τόσο στα αγόρια όσο και στα κορίτσια, με αποτέλεσμα να αποτελεί και το βασικό πρόσωπο που δέχεται τα παράπονα, τις εντάσεις, τα νεύρα και τη κακή διάθεση των παιδιών. 

Στόχος είναι το παιδί να φτιάξει και να ακολουθήσει το δικό του μονοπάτι και ο γονιός να είναι δίπλα του ώστε να το στηρίζει και να το καθοδηγεί… Αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό με το πόσο οι ίδιοι οι γονείς έχουν επιλύσει μέσα τους κάποια σημαντικά θέματα, προσπαθώντας να βρίσκονται σε μια διαρκή αυτογνωσία χωρίς να ξεχνούν πως το παιδί είναι ένα ξεχωριστό άτομο, που θα ανακαλύψει τις δικές του ανάγκες και τις δικές του επιθυμίες. Ίσως, το πρόβλημα ξεκινά όταν ο γονιός αρχίζει να ζει μέσα από τη ζωή του παιδιού του. Η απόκτηση ενός παιδιού δεν σημαίνει πως ξεχνάω τον εαυτό μου ή τη ζωή μου και υπάρχω μόνο μέσα από το παιδί. Τα όρια υπάρχουν σε όλες τις σχέσεις... και χωρίς αυτά δεν μπορούμε να εξασφαλίσουμε «υγιείς» σχέσεις. 

Delaroche, P. (2005). Εφηβεία: Τα προβλήματά της και πώς θα τα αντιμετωπίσετε. Αθήνα: Εκδόσεις Μπουκουμάνης.