Εφηβεία...

Ένα από τα αναπτυξιακά στάδια ή ένα σύνολο από κρίσεις; Μια φυσιολογική εξέλιξη στην ανάπτυξη του ανθρώπου ή ένα κοινωνικό κατασκεύασμα; Μήπως δίνουμε περισσότερη έμφαση από όση πρέπει; Μήπως ανησυχούμε περισσότερο από όσο πρέπει; 

Τα παιδιά στην εφηβεία μπορεί να αντιδράσουν, να φωνάξουν, να αμφισβητήσουν, να εμφανίσουν εκρήξεις θυμού και να γίνουν διαφορετικά από πριν… Το θέμα είναι πόσο ψύχραιμοι είναι οι γονείς… Φάση είναι και θα περάσει… Όσο περισσότερο επισημαίνουμε τα αρνητικά τόσο πιο διογκωμένα τα κάνουμε να φαίνονται στο κεφάλι των εφήβων. Οι έφηβοι συνεχίζουν να έχουν ανάγκη τα όρια κι ας αντιδρούν, συνεχίζουν να επιθυμούν την ασφάλεια του σπιτιού και των γονιών κι ας την αμφισβητούν ταυτόχρονα… Οι έφηβοι απλά προσπαθούν να οριοθετήσουν τη δική τους ταυτότητα, να βρουν τον εαυτό τους, να καθορίσουν την ατομικότητά τους. 

Είναι το αναπτυξιακό στάδιο στο οποίο υπάρχουν σωματικές μεταβολές και αναπτύσσονται τα δευτερεύοντα φυλετικά χαρακτηριστικά (στήθος, τριχοφυΐα, φωνή, σεξουαλική ωρίμανση). Είναι μια φάση στην οποία το άτομο βιώνει κρίση του σώματος, κρίση του εαυτού και κρίση των σχέσεων. Δοκιμάζονται όλες οι σχέσεις του και προσπαθεί να αναδιαμορφώσει τη ζωή του και τον εαυτό του.

Έφηβος: Σε ένα κόσμο που διαρκώς αλλάζει, καλείσαι να προσαρμοστείς. Τι γίνεται, όμως, όταν κι εσύ αλλάζεις; Τι γίνεται όταν νιώθεις ότι βρίσκεσαι σε ένα ρευστό περιβάλλον, ενώ κι εσύ ο ίδιος είσαι τελείως ασταθής;

Ίσως είναι η περίοδος των μεγαλύτερων αλλαγών, των μεγαλύτερων αμφισβητήσεων και προβληματισμών, των μεγαλύτερων ανακαλύψεων και πειραματισμών. Οι έφηβοι έχουν ανάγκη από σημεία αναφοράς και από πρότυπα. Οι έφηβοι έχουν ανάγκη και από τους γονείς τους, κι ας είναι υπερβολικοί στην προσπάθειά τους να κόψουν τον ομφάλιο λώρο και να γίνουν τελείως ανεξάρτητα άτομα, καθώς μόνο έτσι πιστεύουν πως θα καταφέρουν να βρουν τον εαυτό τους και να διαμορφώσουν την προσωπικότητά τους. Ίσως, έχουν λίγο μεγαλύτερη ανάγκη να αναζητήσουν την επιβεβαίωση αυτών που έχουν διδαχθεί μέσα στο σπίτι, να επικυρώσουν τις αξίες του σπιτιού μέσα από πρότυπα που θα βρουν έξω από το σπίτι, στις παρέες, στις πρώτες τους σχέσεις, στο σχολείο… 

Αυτό δεν σημαίνει πως ακυρώνουν τους γονείς τους, ούτε πως οι γονείς είναι τελείως λάθος. Απλά, χρειάζονται χρόνο και χώρο για να βρουν τη δική τους προσωπική και κοινωνική ταυτότητα.

Όμως, ας προσπαθήσουμε να κρατήσουμε τις όμορφες στιγμές που έχει. Είναι απλά ένας από τους σταθμούς στο ταξίδι της ζωής, ίσως, λίγο πιο σημαντικός ή καθοριστικός από τους επόμενους, όμως, είναι απλά ένας σταθμός που ίσως οδηγεί σε μια δύσβατη και ασταθή διαδρομή. Μόνο έτσι θα φτάσουμε στην ενηλικίωση. 

Γονείς: ίσως το μεγαλύτερο ρήγμα στην εφηβεία βρίσκεται στη σχέση των γονέων με τα παιδιά τους. Ο έφηβος μέσα από τις ερωτήσεις που διατυπώνει, τις κρίσεις και τα συναισθήματα που εκφράζει, οδηγεί τους γονείς του στην αναβίωση αναμνήσεων από την εφηβεία, τις οποίες θεωρούσαν ξεχασμένες.

 Όλα αρχίζουν με την εφηβεία; Ή όλα αλλάζουν με την εφηβεία;

Η εφηβεία είναι ένα σύνολο αλλαγών, που σηματοδοτεί την είσοδο στην ενήλικη ζωή. Η εφηβεία είναι η αρχή που θα φέρει αλλαγές οδηγώντας το άτομο στην ενηλικίωση, αλλαγές κυρίως στην οικογενειακή ισορροπία.

Η εφηβεία απαιτεί μια αλλαγή στάσης και από την πλευρά των γονιών, που θα πρέπει να είναι περισσότερο ελαστικοί αλλά όχι χωρίς όρια, περισσότερο διαλλακτικοί αλλά όχι απόλυτα παραχωρητικοί, περισσότερο ψύχραιμοι και υπομονετικοί, με κύριο στόχο να διατηρήσουν μια καλή σχέση με τον έφηβο. 

Η είσοδος στην εφηβεία για τα περισσότερα παιδιά εμφανίζεται με έντονες αντιδράσεις: το παιδί εκδηλώνει έντονα νεύρα και θυμό, αρνείται τα όρια και τις πιέσεις, δεν δέχεται υποδείξεις, μπορεί να φτάσει σε ακραίες συμπεριφορές. Η συμπεριφορά του εφήβου εξαρτάται από τη στάση των γονέων. Πολλοί γονείς δυσκολεύονται να γίνουν σεβαστοί και όταν προσπαθούν να το κάνουν, ακούν φωνές και έντονα λόγια. Όσο πιο πολλά λόγια και συμπεριφορές ανέχεται ο γονιός τόσο πιο πολύ αφήνει τον έφηβο να πάρει ο ίδιος την πρωτοβουλία και να κάνει ότι θέλει, χάνοντας τελείως τα όρια. Ο γονιός με υπομονή και σταθερότητα θα πρέπει να είναι δίπλα στο παιδί για να του δείχνει μέσα από συμπεριφορές και πράξεις και όχι μόνο από λόγια το σωστό τρόπο συμπεριφοράς.

Ο έφηβος βγαίνει από την παιδική ηλικία έχοντας ένα στενό δεσμό και δέσιμο με τους γονείς του και προσπαθεί να γίνει ανεξάρτητος και αυτόνομος, αμφισβητώντας τους γονείς του και την εξουσία που τους χαρακτηρίζει. Ωστόσο, ο έφηβος νιώθει σιγουριά, ασφάλεια και σταθερότητα όταν βλέπει ότι οι γονείς του αποτελούν ένα κοινό και ενωμένο μέτωπο απέναντι στις δικές του αντιδράσεις, ενώ νιώθει σύγχυση όταν οι εντάσεις και οι καβγάδες προκαλούν έντονες διαφωνίες στη σχέση μεταξύ των γονιών του. Ο έφηβος έχει ανάγκη από ένα ήρεμο και χωρίς έντονο θυμό ή επιθετικότητα περιβάλλον, καθώς από μόνος του βιώνει ήδη έντονη αμφιθυμία και έντονα κυκλοθυμικά συναισθήματα. Η δύναμη και η ορμή των συναισθημάτων του εφήβου απαιτεί την ύπαρξη ενός γερού συζυγικού δεσμού για να μπορεί να την ελέγξει και να τη στηρίξει.