Πώς βιώνουμε μια απώλεια...

Ερχόμαστε αντιμέτωποι με την απώλεια που βιώνουμε: μετά από μια σημαντική για εμάς απώλεια θα πρέπει να δώσουμε στον εαυτό μας την ευκαιρία να βιώσει τον πόνο. Δίνουμε στον εαυτό μας το χρόνο να επεξεργαστεί την απώλεια, να αναπολήσει στιγμές του παρελθόντος, να ψάξει τα αίτια, να κλάψει και να θρηνήσει. Στην αρχή η απώλεια μπορεί να βρίσκεται όλη την ώρα στο μυαλό μας και να απαιτεί όλη μας την προσοχή και το ενδιαφέρον. Σταδιακά, όμως προσπαθούμε να απασχολούμε το μυαλό μας και με άλλα πράγματα, έτσι ώστε να μην σκεφτόμαστε διαρκώς την απώλεια. 

Είναι προτιμότερο να βιώνουμε και να εκδηλώνουμε τα συναισθήματα που μας προκαλεί η απώλεια παρά να προσπαθούμε να τα καταπνίξουμε. Θα πρέπει να μην ξεχνάμε ότι δεν υπάρχει σωστός και λάθος τρόπος για να νιώσουμε ή να εκφράσουμε τον πόνο που νιώθουμε και το πένθος που βιώνουμε. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε και να βιώσουμε τον πόνο που μας προκάλεσε μια απώλεια. Η απώλεια μας φέρνει αντιμέτωπους με τον εαυτό μας, μας δίνει την ευκαιρία για μια εσωτερική αναζήτηση, αναζητώντας τρόπους για να αντιμετωπίσουμε τον πόνο που βιώνουμε. 

Όταν νιώθουμε την ανάγκη μπορούμε να μοιραστούμε τα συναισθήματά μας με άλλους ανθρώπους, που νιώθουμε ότι μας καταλαβαίνουν και είναι κοντά μας. Εκφράζουμε τα συναισθήματά μας χωρίς να σκεφτόμαστε πόσο λογικά ή όχι είναι… Όσα νιώθουμε εκείνη τη στιγμή έχουν προκληθεί από την απώλεια που βιώνουμε και μπορεί να είναι πρωτόγνωρα για εμάς ή να μας φαίνονται υπερβολικά, όμως, στόχος είναι να τα αναγνωρίσουμε, να τα επεξεργαστούμε και να τα βάλουμε σε μια σειρά μέσα μας.

Οι ενοχές που μπορεί να νιώθουμε είναι μέρος της διεργασίας του πένθους. Μπορεί να σκεφτόμαστε ότι δεν προλάβαμε να αποχαιρετήσουμε το άτομο, ότι θα θέλαμε να είχαμε συμπεριφερθεί καλύτερα σε κάποιες περιστάσεις, ότι δεν του αφιερώσαμε αρκετό χρόνο, ότι ήμασταν άδικοι μαζί του και άλλες τέτοιες σκέψεις. Δεν θα μας βοηθήσει σε τίποτα να αφήσουμε το μυαλό μας να κατακλυστεί από ενοχές, δεν οδηγούν πουθενά… το παρελθόν δεν αλλάζει και το μόνο που καταφέρνουμε είναι να γεμίζουμε με ακόμη περισσότερο πόνο και αρνητικά συναισθήματα από αυτά που προκαλεί η απώλεια από μόνη της. Ωστόσο, τις ενοχές που νιώθουμε θα μπορούσαμε να τις συζητήσουμε με άλλα κοντινά πρόσωπα του ατόμου που πέθανε. 

Στο πλαίσιο της ενασχόλησής μας με το άτομο που πέθανε μπορεί να νιώσουμε την ανάγκη να βλέπουμε τη φωτογραφία του ή να κρατήσουμε κάποια δικά του αγαπημένα αντικείμενα. Αυτό μπορεί να είναι βοηθητικό καθώς είναι ένας τρόπος να νιώθουμε κοντά μας το άτομο που πέθανε. Τις αναμνήσεις που έχουμε από αυτό μπορούμε να τις κρατήσουμε για πάντα. Σταδιακά, παρατηρούμε ότι εστιάζουμε περισσότερο στις θετικές αναμνήσεις και στις ευχάριστες στιγμές που έχουμε περάσει με αυτό το άτομο και κυρίως αυτές είναι οι αναμνήσεις που θα κρατήσουμε και θα μας συνοδεύουν στο μέλλον… Μπορεί πλέον το άτομο να μην είναι μαζί μας, όμως, θα πρέπει να είμαστε ευγνώμονες για τα θετικά στοιχεία που έχουμε πάρει, για τις όμορφες στιγμές που έχουμε περάσει και για όλα αυτά που μας άλλαξαν και ποτέ πια δεν θα είμαστε ίδιοι… 

Δεν υπάρχουν χρονικά όρια μέσα στα οποία θα πρέπει να είμαστε και πάλι όπως πριν, γιατί ποτέ δεν θα είμαστε όπως πριν. Η απώλεια είναι μια αλλαγή στην οποία καλούμαστε να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα, στις νέες συνθήκες. Σταδιακά αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε ότι δεν θα ξαναδούμε το άτομο αυτό, δεν θα ξαναακούσουμε τη φωνή του, δεν θα ξανακάνουμε πράγματα μαζί του. Είναι ένα κενό… ένα κενό στις συνήθειές μας, αλλά κυρίως ένα εσωτερικό κενό, το οποίο ποτέ δεν θα κλείσει αλλά στόχος μας είναι να συνηθίσουμε να ζούμε με αυτό. Περνώντας ο καιρός υπάρχουν στιγμές που αυτό το κενό είναι έντονο κι άλλες που φαίνεται λίγο μακρινό, όμως πάντα θα συνεχίζει να υπάρχει. Κι από τη στιγμή που πλέον υπάρχει… δεν χρειάζεται να κάνουμε πως δεν το βλέπουμε, απλά να ξέρουμε ότι θα ζήσουμε με αυτό. Αποδοχή, συμβιβασμός, συνήθεια, προσαρμογή… όποια λέξη κι αν χρησιμοποιήσουμε το ζητούμενο είναι το ίδιο: δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα παρά να μάθουμε να ζούμε με την απώλεια, αλλάζοντας κάποια πράγματα και προσαρμόζοντας τη ζωή μας στα νέα δεδομένα…

Ωστόσο, στόχος μας είναι να βρούμε τρόπους να κινητοποιήσουμε τον εαυτό μας, να αποσπάσουμε το μυαλό μας από την κατάσταση που βίωσε, να κάνουμε νέα πράγματα, να ξεφύγουμε για λίγο από όλα όσα βιώσαμε. Δεν θα μας βοηθήσει σε κάτι να υποκρινόμαστε ότι είμαστε χαρούμενοι. Όμως, δεν θα πρέπει να νιώθουμε ενοχές και κάθε φορά που είμαστε χαρούμενοι ή ζούμε κάτι θετικό, ενώ δεν είναι πλέον κοντά μας το άτομο που πέθανε ή ότι αυτό δεν το ζει. Δεν θα πρέπει δηλαδή να νιώθουμε χάλια γιατί νιώθουμε καλά και δεν σκεφτόμαστε διαρκώς το άτομο που πέθανε. Είναι μια ένδειξη ότι σιγά- σιγά «επανερχόμαστε» στη ζωή και στους πρότερους ρυθμούς μας. Είναι σημαντικό να βρούμε πράγματα που μας κάνουν να χαλαρώνουμε, να ηρεμούμε, να ξεφεύγουμε από την απώλεια. Θα υπάρχουν στιγμές που στο μυαλό μας θα είναι έντονη η απώλεια, αυτό, όμως μας βοηθάει να επαναπροσδιορίσουμε τη ζωή μας, τον εαυτό μας, τις προτεραιότητές μας…

Ο κάθε άνθρωπος αντιδρά διαφορετικά απέναντι σε μια απώλεια. Υπάρχουν άνθρωποι που επιλέγουν να το συζητούν και να το εξωτερικεύουν και υπάρχουν και άνθρωποι που κλείνονται στον εαυτό τους και δεν θέλουν να το συζητήσουν με κανέναν. Αν είμαστε σε αυτούς που προσπαθούμε να βοηθήσουμε κάποιο άτομο που πενθεί το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να το ακούσουμε… Συμβουλές του τύπου «ο χρόνος θα σε κάνει να το ξεχάσεις», «περνώντας ο χρόνος θα είναι μόνο μια ανάμνηση», «δεν πρέπει να το σκέφτεσαι συνέχεια», «σταμάτα να είσαι τόσο συναισθηματικός, αντιμετώπισε την κατάσταση με βάση τη λογική», και άλλες σχετικές δεν βοηθούν καθόλου. Το άτομο χρειάζεται κάποιον να τον καταλάβει, να τον στηρίξει, να ξέρει ότι είναι δίπλα του. Ας σκεφτούμε πώς θα θέλαμε εμείς να μας συμπεριφερθούν οι άλλοι αν πενθούσαμε… τι θα μας βοηθούσε, τι θα θέλαμε να ακούσουμε, τι στάση θα θέλαμε να κρατήσουν οι άλλοι;

Παπαδοπούλου Ελένη- Ψυχολόγος, MSc.

Not everyone you lose is a loss.

Η απώλεια ενός φίλου είναι σαν την απώλεια ενός μέλους του σώματος: Ο χρόνος μπορεί να απαλύνει τον πόνο της πληγής, αλλά η απώλεια δεν μπορεί να αποκατασταθεί.                                   Robert Southey, Άγγλος ποιητής

 

Να θυμάσαι πως κάθε άνθρωπος που συναντάς κάτι φοβάται, κάτι αγαπά και κάτι έχει χάσει.                               H. Jackson Brown, συγγραφέας 

Το μόνο πράγμα που μας διδάσκει ο θάνατος είναι πως είναι επείγον να αγαπήσουμε.   Eric- Emmanuel Schmit, συγγραφέας

Ο θάνατος είναι μια πρόκληση. Μας λέει να μη χάνουμε χρόνο. Μας λέει να πούμε ο ένας στον άλλον, τώρα αμέσως, ότι αγαπάμε ο ένας τον άλλον.   Leo Buscaglia