Μυστικά και αποκρύψεις στην οικογένεια

Στην κοντινή ή μακρινή ιστορία της κάθε οικογένειας υπάρχουν ορισμένα πράγματα που είναι δύσκολο να ειπωθούν ή δεν συζητιούνται ποτέ, με αποτέλεσμα να μην γίνονται γνωστά στα νεότερα μέλη της οικογένειας. Η κάθε οικογένεια μπορεί να έχει ένα ή περισσότερα μυστικά που τα κρατά κρυμμένα για χρόνια ή μπορεί να μην τα αποκαλύψει και ποτέ. Κάποια μυστικά μπορεί να ανατρέχουν γενιές πίσω, αλλά να συνεχίζουν να υπάρχουν στο οικογενειακό ασυνείδητο. Το ερώτημα είναι γιατί να υπάρχουν μυστικά, και όταν υπάρχουν πρέπει να τα αποσιωπούμε ή να τα αποκαλύπτουμε; Και πότε είναι η κατάλληλη στιγμή να αποκαλύψουμε ένα μυστικό;

Συνήθως, για να κρατήσουμε κάτι ως μυστικό και να προσπαθούμε να μην αποκαλυφθεί σημαίνει πως δεν επιθυμούμε να γίνει γνωστό ή προσπαθούμε και οι ίδιοι να το ξεχάσουμε, να το αφήσουμε πίσω. Ίσως, πρόκειται για κάτι ντροπιαστικό, για κάτι πολύ τραυματικό ή για μια άτυχη στιγμή του παρελθόντος που δεν θέλουμε να μας καθορίζει σαν οικογένεια. Όταν έχουμε μια τραυματική εμπειρία που δεν έχουμε καταφέρει να την ξεπεράσουμε είναι πολύ δύσκολο να την μοιραστούμε με άλλους κι αυτό μπορεί να μας δημιουργήσει μυστικά ή την προσπάθεια αποφυγής αναφοράς σε συγκεκριμένα γεγονότα. 

Μπορεί να πρόκειται για προσωπικές εμπειρίες, όπως ένα πένθος ή μια ψευδοκύηση, αλλά και για συλλογικές εμπειρίες, όπως φυσικές καταστροφές, μαζικές επιθέσεις, πολέμους. Η σιωπή μπορεί να συνδέεται με προσωπικά ή κοινωνικά γεγονότα και να επιβάλλεται από οικογενειακούς ή κοινωνικούς λόγους. Μιλώντας για οικογενειακά μυστικά αναφερόμαστε σε σημαντικά πράγματα που δεν θέλουμε να αναφέρουμε ή προσπαθούμε να μην γίνει αντιληπτό καν από τους άλλους ότι υπάρχει. Τα παιδιά που μεγαλώνουν μέσα σε μια οικογένεια που αντιλαμβάνονται ότι υπάρχουν κάποια μυστικά μεγαλώνουν με την εντύπωση ότι οι γονείς τα κρατούν μακριά από κάτι σημαντικό, ενώ όταν κάνουν ερωτήσεις αντιμετωπίζουν ένα ψυχρό τείχος. 

Όταν τα πράγματα δεν είναι πολύ σοβαρά, ο γονιός αλλά και το κάθε μέλος μέσα στην οικογένεια που κρύβει ένα επώδυνο μυστικό μπορεί να το συζητήσει με δικούς του ανθρώπους και με τον εαυτό του. Όταν η κατάσταση είναι πολύ σοβαρή συνήθως το άτομο αποφεύγει ακόμη και να το σκεφτεί. Σε τέτοιες περιπτώσεις η επικοινωνία μέσα στην οικογένεια γίνεται προβληματική και το μυστικό μπορεί να αποτελέσει μία σκιά για μία ή περισσότερες γενιές. Το άτομο που έχει βιώσει μια οδυνηρή και τραυματική εμπειρία δίνει πάντα κάποια δείγματα, που συνδέονται κυρίως με τη συγκίνηση που εμφανίζει, με χειρονομίες και εκφράσεις του, που δεν μπορούμε πολλές φορές να εξηγήσουμε με βάση τα παρόντα γεγονότα και συμβάντα. Ωστόσο, θα πρέπει να καταλάβουμε ότι όταν κάτι είναι πολύ τραυματικό είναι δύσκολο να αναφέρουμε οτιδήποτε σχετικά με αυτό. 

Η δυσφορία που προκαλεί η ύπαρξη ενός μυστικού εξαφανίζεται όταν το μυστικό αποκαλυφθεί. Ωστόσο, τις περισσότερες φορές πριν φτάσουμε στην αποκάλυψη ενός μυστικού κάνουμε στο μυαλό μας πολλά και διαφορετικά σενάρια, που τις πιο πολλές φορές συνδέονται με την καταστροφή. Μέσα σε μια οικογένεια για να αναπτυχθούν ομαλές σχέσεις, για να αναπτυχθεί η εμπιστοσύνη, το αίσθημα της ασφάλειας και μια αποτελεσματική επικοινωνία θα πρέπει να μην υπάρχουν σοβαρά μυστικά, να υπάρχει ειλικρίνεια και ξεκάθαρες απαντήσεις. 

Όταν κρύβουμε ένα μυστικό συνήθως μαθαίνουμε να κρύβουμε τα συναισθήματά μας, τις σκέψεις μας, κλεινόμαστε στον εαυτό μας και χάνουμε τον αυθορμητισμό μας. Επικεντρωνόμαστε αρκετά σε εύρεση τρόπων ώστε να μην αποκαλυφθεί το μυστικό μας. Όλη μας η ζωή οργανώνεται γύρω από αυτό και κυρίως γύρω από την μη αποκάλυψή του. 

Παπαδοπούλου Ελένη- Ψυχολόγος