Αισιοδοξία...

Πόσο σημαντικό είναι να είμαστε αισιόδοξοι; Μπορεί να μην είναι η κατάλληλη περίοδος, αλλά μήπως μπορούμε να ξανασκεφτούμε τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις γύρω μας;

Τα θετικά συναισθήματα φαίνεται πως μπορούν να οδηγήσουν το άτομο στην κατάκτηση της ψυχικής ευημερίας και στην προσωπική βελτίωση, ενώ παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας, της προσωπικής ανάπτυξης και βελτίωσης. Τα άτομα θα πρέπει να καλλιεργούν τα θετικά συναισθήματα σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους και να στοχεύουν στην πραγματοποίηση αλλαγών στη δική τους ζωή και στη ζωή των γύρω τους, καθώς και στον τρόπο που βλέπουν, αντιμετωπίζουν και ερμηνεύουν τις διάφορες καταστάσεις. Η έλλειψη θετικών συναισθημάτων οδηγεί το άτομο σε αποσυντονισμό, σε απώλεια της ελευθερίας της συμπεριφοράς του και σε απαισιόδοξες προβλέψεις. Το άτομο μόνο μέσα από την βίωση πλούσιων θετικών συναισθημάτων με συστηματικό τρόπο μπορεί να εξασφαλίσει δημιουργικότητα, ανθεκτικότητα, ωριμότητα, ανθρώπινη δύναμη και υγεία.

Η έννοια της αισιοδοξίας αναφέρεται στην προσδοκία του ατόμου ότι τα πράγματα στη ζωή του θα εξελιχθούν θετικά. Πρόκειται για θετικές προσδοκίες του ατόμου σχετικά με διάφορα συμβάντα της ζωής του. Όταν οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν δύσκολες καταστάσεις, τα συναισθήματα που βιώνουν ποικίλουν από τον ενθουσιασμό και τον ζήλο μέχρι το θυμό, το άγχος και την κατάθλιψη. Η αισιοδοξία φαίνεται πως συμβάλλει στην ανάπτυξη της ευημερίας του ατόμου και έχει θετική επίδραση στην ψυχολογική ευημερία και ευτυχία του ατόμου. Η αισιοδοξία περιλαμβάνει και μια αρνητική πλευρά, καθώς μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στο άτομο, όταν φτάνει στα όρια της άγνοιας κινδύνων ή της υπερεκτίμησης των δυνατοτήτων του. Για να γίνει πιο ξεκάθαρη η έννοια της αισιοδοξίας θα πρέπει να διερευνηθούν οι πηγές της αλλά και να παρουσιαστεί η αντιδιαστολή της με την έννοια της απαισιοδοξίας.

Τα άτομα που παρουσιάζουν πιο υψηλά επίπεδα αισιοδοξίας τείνουν να εμφανίζουν πιο καλή διάθεση, επιμονή και επιτυχίας, καθώς και καλύτερα επίπεδα σωματικής υγείας. Η αισιοδοξία αναφέρεται στην πεποίθηση ότι το μέλλον θα έχει θετικά αποτελέσματα για το άτομο, ενώ οι αισιόδοξες πεποιθήσεις μπορούν να αξιολογηθούν μέσα από συγκεκριμένους τομείς του ατόμου, που είναι ιδιαίτερα σημαντικοί για το ίδιο. Η αισιοδοξία συμβαδίζει και αλληλεξαρτάται από την ευτυχία. Η αισιοδοξία μπορεί να καλλιεργηθεί από το ίδιο το άτομο μαζί με την ικανότητα να διαμορφώνει υποστηρικτικές σχέσεις και την μείωση ή εξάλειψη των καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Πολλοί είναι οι παράγοντες που καθορίζουν την αισιοδοξία, όπως είναι η κοινωνία, το οικογενειακό περιβάλλον, οι εμπειρίες και τα βιώματα του ατόμου.

Η αισιοδοξία φαίνεται πως συμβάλλει στην ανάπτυξη της ευημερίας του ατόμου και έχει θετική επίδραση στην ψυχολογική ευημερία όχι μόνο του ατόμου που αντιμετωπίζει ιατρικά προβλήματα και ασθένειες αλλά και των φροντιστών του και των ατόμων που το περιποιούνται και το φροντίζουν.
Η αισιοδοξία περιλαμβάνει και μια αρνητική πλευρά, καθώς μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στο άτομο. Συγκεκριμένα, έχει υποστηριχθεί ότι τα υψηλά επίπεδα αισιοδοξίας μπορεί να οδηγήσουν το άτομο στο να αγνοήσει μια απειλή ακόμη κι όταν είναι ήδη αργά ή μπορεί να οδηγήσουν το άτομο στο να υπερεκτιμήσει την ικανότητά του να αντιμετωπίσει κάτι, με αποτέλεσμα να μην καταλήξει στα επιθυμητά αποτελέσματα. Ωστόσο, αυτό δεν ακυρώνει τα πολλά θετικά αποτελέσματα της αισιοδοξίας στο άτομο.

Καθοριστικοί παράγοντες που σχετίζονται με την αισιοδοξία και την ευημερία του ατόμου είναι και τα κίνητρα και οι στάσεις του ατόμου. Το άτομο που θέτει στόχους στη ζωή του, που τους επιτυγχάνει νιώθει ευημερία και αισιοδοξία. Οι στόχοι που θέτει το άτομο θα πρέπει να είναι εσωτερικοί ως προς το περιεχόμενό τους και να βρίσκονται σε συμφωνία με ενδιαφέροντα, κίνητρα και αξίες.

Τα άτομα που χαρακτηρίζονται από υψηλά επίπεδα αισιοδοξίας διαχειρίζονται και αντιμετωπίζουν με διαφορετικό τρόπο τις αντιξοότητες και δυσκολίες στη ζωή τους σε σύγκριση με τα άτομα που χαρακτηρίζονται από υψηλά επίπεδα απαισιοδοξίας. Τα αισιόδοξα άτομα τείνουν να βλέπουν τα πιο θετικά στοιχεία των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν, ενώ αναγνωρίζουν την ύπαρξη και την σημαντικότητα αυτών. Δεν σημαίνει δηλαδή ότι η αισιοδοξία παραγκωνίζει ή παραγνωρίζει τα προβλήματα του ατόμου. Απλά, το άτομο τα προσεγγίζει, τα αναλύει και τα αντιμετωπίζει με διαφορετικό τρόπο σε σύγκριση με το άτομο που δεν χαρακτηρίζεται από αισιοδοξία. Ωστόσο, το αισιόδοξο άτομο προσαρμόζεται καλύτερα και πιο εύκολα στις αντιξοότητες της ζωής και δεν παραιτείται εύκολα από την εύρεση λύσεων για την επίλυση ενός ζητήματος.

Η αισιοδοξία βαδίζει δίπλα- δίπλα με την ευτυχία. Είναι δύσκολο ένα αισιόδοξο άτομο να μην είναι ευτυχισμένο και είναι επίσης δύσκολο να κατακτήσει το άτομο την ευτυχία αν δεν είναι ήδη αισιόδοξο. Η αισιοδοξία, που αφορά την θετική πλευρά των πραγμάτων, μπορεί να βοηθήσει το άτομο να αντιμετωπίζει τις καταστάσεις γύρω του και να αναπτύξει ανάλογα συναισθήματα. Μέχρι ένα βαθμό η αισιοδοξία αποδίδεται σε γενετικούς παράγοντες. Ωστόσο, οι εμπειρίες του κάθε ατόμου και οι πεποιθήσεις που προσλαμβάνει από την κοινωνία παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη μιας αισιόδοξης στάσης απέναντι στη ζωή και στα γεγονότα και τις καταστάσεις που βιώνει.

Η αισιοδοξία συνδέεται με υψηλότερα επίπεδα εμπλοκής στην αντιμετώπιση και χαμηλότερα επίπεδα αποφυγής και μη εμπλοκής, ενώ αποτελεί και ένα στοιχείο που συμβάλλει στην προστασία της υγείας. Ακόμη, η αισιοδοξία αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την καλύτερη σωματική και ψυχική υγεία, ενώ τα συμπεριφοριστικά πρότυπα των ατόμων με αισιοδοξία παρέχουν μοντέλα μέσα από τα οποία μπορούν οι άλλοι να μάθουν έναν συγκεκριμένο τρόπο ζωής.

Οι αισιόδοξοι χρησιμοποιούν περισσότερο την αντιμετώπιση που εστιάζει στο πρόβλημα, κυρίως σε ελεγχόμενες καταστάσεις. Επιπλέον, οι αισιόδοξοι χρησιμοποιούν μια θετική αναπλαισίωση και έχουν μια τάση να δέχονται την πραγματική διάσταση και οπτική των καταστάσεων, ενώ σχετίζονται λιγότερο με την άρνηση και την προσπάθεια να απομακρυνθούν από τα προβλήματα. Ακόμη, οι αισιόδοξοι φαίνεται γενικά πως προσεγγίζουν τα προβλήματα για να τα αντιμετωπίσουν, ενώ οι απαισιόδοξοι προτιμούν να τα αποφεύγουν. Όταν το άτομο δεν αντιμετωπίζει τη ζωή με αισιοδοξία μπορεί να μην χρησιμοποιεί όλους τους προαναφερόμενους τρόπους, με αποτέλεσμα να μην έχει και τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Αντιμετωπίζω με αισιοδοξία μια κατάσταση σημαίνει κατανοώ τις πραγματικές διαστάσεις της, αποδέχομαι την πραγματικότητα και την αντιμετωπίζω μέσα από μια θετική οπτική γωνία. Εστιάζω στο πως μπορώ να αντιμετωπίσω αυτή την κατάσταση άμεσα και αποτελεσματικά και στη συνέχεια αξιολογώ την κατάσταση ώστε να δω ποια είναι τα θετικά στοιχεία που μπορώ να κρατήσω. Έχουμε μάθει να βλέπουμε και να αντιμετωπίζουμε τον κόσμο με συγκεκριμένους τρόπους, λιγότερο ή περισσότερο αισιόδοξους. Για να μπορέσουμε να γίνουμε πιο αισιόδοξοι θα πρέπει να βρούμε τρόπους να εστιάζουμε περισσότερο στα θετικά μιας κατάστασης, και να μην κατακλύζουμε το μυαλό μας με αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα. Ας αναγνωρίσουμε πρώτα τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε, νιώθουμε και δρούμε και στη συνέχεια μπορούμε να προσπαθήσουμε να υιοθετήσουμε μια πιο θετική στάση απέναντι στα γεγονότα, στις εμπειρίες μας και στα βιώματά μας. Τα θετικά συναισθήματα είναι αλληλένδετα μεταξύ τους. Επομένως, είμαι αισιόδοξος σημαίνει ταυτόχρονα ότι χαρακτηρίζομαι από αυτονομία, αυτοεκτίμηση, ικανότητα επάρκειας, καλή σχέση με το σώμα, πνευματικότητα, αναγνώριση της ευτυχίας.

Παπαδοπούλου Ελένη- Ψυχολόγος