Συμβουλευτική γονέων με παιδιά με ειδικές ανάγκες

Πόσο σημαντική και βοηθητική είναι η συμβουλευτική για τους γονείς που έχουν παιδιά με ειδικές ανάγκες;

 

Η συμβουλευτική των γονέων αρχίζει από την πρώτη στιγμή που βρίσκονται σε κάποιο ειδικό για να γίνει η διάγνωση. Όταν οι ειδικοί αναφέρονται στην κατάσταση του παιδιού, ταυτόχρονα δίνουν πληροφορίες στο γονιό σχετικά με τους τρόπους που μπορούν να αντιμετωπίσουν το παιδί και την κατάστασή του, στη συγκεκριμένη περίπτωση το σύνδρομο από το οποίο πάσχει και τις πιθανές δυσκολίες που θα αντιμετωπίσουν. Οι γονείς χρειάζονται γνώσεις, πληροφόρηση και υποστήριξη για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν σε αυτή την ιδιαίτερα απαιτητική κατάσταση.

Η συμβουλευτική των γονέων μπορεί να πραγματοποιείται σε ατομικές ή ομαδικές συνεδρίες. Η συμβουλευτική προς τους γονείς είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς οι γονείς φαίνεται πως παίζουν βασικό ρόλο στις προσπάθειες για αποκατάσταση των προβλημάτων του παιδιού, ενώ θα πρέπει να βρουν τρόπους ώστε να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στη δύσκολη κατάσταση που βιώνουν και η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις αποτελεί μια χρόνια κατάσταση.

Τα αποτελέσματα ερευνών έχουν δείξει ότι η συμβουλευτική των γονέων είναι πιο ωφέλιμη και σημαντική από την άμεση θεραπεία του παιδιού. Οι γονείς θα πρέπει να είναι ενήμεροι για τις αδυναμίες του παιδιού τους, ενώ είναι ωφέλιμο το να έχουν ένα σημείο συνάντησης με άλλους γονείς (ομάδες γονέων με παιδιά με ειδικές ανάγκες), όπου ο κάθε γονέας μπορεί να εκφράσει και να μοιραστεί τα συναισθήματά του και τις στάσεις του απέναντι στο παιδί και τον εαυτό τους.

Οι γονείς χρειάζονται συμβουλευτική και υποστήριξη καθώς η διάγνωση του παιδιού τους και η καθημερινή ενασχόληση με το παιδί αποτελεί ένα βαρύ φορτίο για τους ίδιους, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους και να αντιμετωπίσουν το άγχος και το στρες που τους προκαλεί η συγκεκριμένη κατάσταση. Η διάγνωση του παιδιού με σύνδρομο Down είναι μια ιδιαίτερα στρεσογόνο κατάσταση που οδηγεί τους γονείς στην βίωση έντονου άγχους και στρες.

Το ερώτημα που προκύπτει είναι πως οι γονείς μπορούν να αντιμετωπίσουν το στρες που βιώνουν από την δεδομένη κατάσταση. Η αντιμετώπιση του στρες περιλαμβάνει τις προσπάθειες του ατόμου να ικανοποιήσει τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές απαιτήσεις έτσι ώστε να μην υπάρξουν αρνητικές συνέπειες. Υπάρχουν διάφορες τεχνικές αντιμετώπισης του στρες, από τις οποίες κάποιες είναι πιο αποτελεσματικές από κάποιες άλλες, ανάλογα με τα ατομικά χαρακτηριστικά του κάθε ατόμου και την κάθε κατάσταση. Οι στρατηγικές που θα εφαρμοστούν για την αντιμετώπιση του άγχους και του στρες σχετικά με μία κατάσταση διακρίνονται σε δύο βασικές κατηγορίες. Συγκεκριμένα, πρόκειται για:

Ø Στρατηγικές που εστιάζουν στο πρόβλημα, όπου το άτομο επικεντρώνεται στο χειρισμό της στρεσογόνας κατάστασης με άμεσο τρόπο ή με την ανάληψη μιας ενέργειας ή δραστηριότητας ή με μια ρεαλιστική διεργασία της νοητικής λύσης του προβλήματος, έτσι ώστε να αλλάξει ο τρόπος που το άτομο βλέπει την κατάσταση.

Ø Στρατηγικές που εστιάζουν στα συναισθήματα, όπου το άτομο επικεντρώνεται στην αλλαγή των συναισθημάτων, των ιδεών, σκέψεων, πεποιθήσεων και αντιλήψεων που του οδηγούν στο στρες. Το άτομο μέσα από στρατηγικές ρύθμισης των συναισθημάτων προσπαθεί να διαχειριστεί το στρες. Μία από τις στρατηγικές που εστιάζουν στο συναίσθημα αφορούν τη χρήση κάποιου μηχανισμού άμυνας. Το άτομο προσπαθεί να διαχειριστεί το στρες δηλαδή μέσω της φυγής, της παλινδρόμησης, της άρνησης ή της εκλογίκευσης.


Ο τρόπος που το κάθε άτομο αντιμετωπίζει το άγχος και οι στρατηγικές που θα εφαρμόσει εξαρτώνται τόσο από τα ιδιαίτερα ατομικά χαρακτηριστικά όσο και από το κοινωνικό δίκτυο υποστήριξης που έχει το άτομο. Η κατάθλιψη και η περιορισμένη κοινωνική υποστήριξη αποτελούν βασικοί παράγοντες που οδηγούν το άτομο στο στρες και συνδέονται άμεσα με τη νοσηρότητα και την θνησιμότητα των ασθενών. Ο βαθμός της κατάθλιψης και το δίκτυο κοινωνικής στήριξης επηρεάζουν τις στρατηγικές αντιμετώπισης του άγχους που θα εφαρμόσει το άτομο.

Η αντιμετώπιση του άγχους και του στρες και η υποστήριξη των γονέων του παιδιού με ειδικές ανάγκες αλλά και της υπόλοιπης οικογένειας είναι σημαντική. Το κάθε μέλος της οικογένειας έχει αναπτύξει διαφορετικά νοήματα και επιδράσεις για την αναπηρία και τη συγκεκριμένη διαταραχή και αυτό εξαρτάται από τα σωματικά, κοινωνικά, ψυχολογικά και οικονομικά χαρακτηριστικά του κάθε ατόμου. Η υγεία, το κοινωνικό και υποστηρικτικό δίκτυο, το σύστημα πεποιθήσεων, τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και οι δεξιότητες για την επίλυση προβλημάτων συμβάλλουν σημαντικά στον τρόπο που το κάθε μέλος αντιλαμβάνεται, ερμηνεύει και αντιμετωπίζει την αναπηρία ενός μέλους μέσα στην οικογένεια.

Παπαδοπούλου Ελένη- Ψυχολόγος