Διαβάζοντας το βιβλίο: «Τα προβληματικά παιδιά»

Του Άλφρεντ Άντλερ

 

Ο Άντλερ μελέτησε τη σειρά γέννησης των παιδιών και με βάση αυτή περιέγραψε την ψυχική τους κατάσταση και την ανάπτυξή τους. Στο βιβλίο του, μερικά από τα θέματα που αναλύει είναι τα εξής: το παραχαϊδεμένο υστερότοκο παιδί, το εκθρονισμένο πρωτότοκο παιδί, το απελπισμένο υστερότοκο παιδί, το ανεπιθύμητο παιδί και το διανοητικά καθυστερημένο ή προβληματικό παιδί. 

 

Το παραχαϊδεμένο υστερότοκο παιδί

Το τελευταίο παιδί πολλές φορές γίνεται το πιο σημαντικό πρόσωπο, ένα πολύ άξιο και ισχυρό άτομο, κάτι που μπορεί να έχει θετικές ή αρνητικές επιδράσεις στο ίδιο το παιδί. Σε πολλές περιπτώσεις, το τελευταίο παιδί είναι παραχαϊδεμένο, επειδή οι γονείς ευχαριστιούνται που κατάφεραν να αποκτήσουν παιδί σε μια πιο προχωρημένη ηλικία. Το τελευταίο παιδί μεγαλώνει μέσα σε μια διαφορετική ατμόσφαιρα, ενώ βρίσκεται σε μια σχετικά προνομιακή κατάσταση. Δεν έχει περάσει την τραγωδία να βλέπει κάποιος άλλος να παίρνει τη θέση του και δεν απειλείται από κάποιον μικρότερο.

Το παραχαϊδεμένο παιδί έχει μάθει και απαιτεί να βρίσκεται στο κέντρο της προσοχής, χρησιμοποιώντας διάφορους τρόπους. Μέσα στην τάξη ένας από τους τρόπους που θα το βοηθήσουν να βρεθεί στο κέντρο της προσοχής είναι να διαταράξει την ησυχία στην τάξη, να έχει ηγετικά στοιχεία. Κατά βάθος το παιδί αναζητά την επιβεβαίωση ότι το αγαπούν και το εκτιμούν. Όταν δεν έχει αυτή τη βεβαιότητα, ασχολείται με τους άλλους φέρνοντάς τους στα άκρα μέχρι να πετύχει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Αυτό του δίνει διαρκώς καινούργια δύναμη.

Το εκθρονισμένο πρωτότοκο παιδί

Ο Άντλερ υποστηρίζει ότι κάθε παιδί σε μια οικογένεια μεγαλώνει κάτω από διαφορετικές συνθήκες. Δεν πρέπει να υποθέτουμε ότι μεγαλώνουν σε ταυτόσημες συνθήκες. Αρχικά βρίσκονταν στο κέντρο της προσοχής και το παραχάιδεψαν, ενώ μετά την εμφάνιση του δεύτερου παιδιού, η κατάσταση άλλαξε τελείως. Το μεγαλύτερο παιδί ζει μια πραγματική τραγωδία, καθώς ξαφνικά χάνει όλα όσα ήταν δεδομένα: το απόλυτο ενδιαφέρον, την προσοχή, τον χρόνο…

Το απελπισμένο υστερότοκο παιδί

Πρόκειται για ένα παιδί που προσπαθεί να βρίσκει χώρους στους οποίους είναι νικητής. Προσαρμόζεται μόνο όταν είναι ένας από τους αρχηγούς του πλαισίου στο οποίο βρίσκεται. Αισθάνεται άνετα όταν παίρνει ικανοποίηση και όταν μπορεί να είναι ο αρχηγός. Το τελευταίο παιδί δεν μπορεί να ανεχτεί να το περάσει κάποιος άλλος, καθώς έκανε πολύ δρόμο ώστε να μπορέσει να ξεπεράσει τους άλλους και πάλεψε με πολλές δυσκολίες, από τις οποίες κατάφερε να βγει νικητής. Μόλις σταματούν να το παραχαϊδεύουν, αρχίζει να δείχνει την κακή του διάθεση.

 

Πηγή:

Άλφρεντ Άντλερ. 1974. Τα προβληματικά παιδιά. Εκδόσεις Μπουκουμάνη.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

Το γέλιο από την αρχαιότητα ως σήμερα…

«Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι ο Γέλωτας, μαζί με τον Πόθο και την Ηδονή, ήταν τα δώρα της θεάς Αφροδίτης προς τους ανθρώπους. Ο Λυκούργος είχε ιδρύσει στη Σπάρτη ναό, όπου λατρευόταν ο Γέλωτας. Ναός του Γέλωτα υπήρχε επίσης και στην πόλη των Αινιάνων Υπάτων της Θεσσαλίας. Μάλιστα, μια φορά τον χρόνο τελούσαν και δημόσιους αγώνες προς τιμήν του. 

Ο Ιπποκράτης πίστευε στη θεραπευτική αξία του γέλιου. Ο Δημόκριτος συνέδεε το γέλιο με τοπ κωμικό της ανθρώπινης φύσης και ζωής. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, ο άνθρωπος είναι το μόνο γελαστικόν ζώον. Εξάλλου είναι γνωστή στους περισσότερους η έκφραση ομηρικός γέλως, το πλατύ, θορυβώδες και άσβεστο γέλιο των θεών με τα παθήματα του Ηφαίστου. Ήδη από την αρχαιότητα λοιπόν, το γέλιο παίζει ρόλο πολύ σημαντικό στη ζωή των ανθρώπων» (σελ. 7). 

«Ο Πλάτωνας είχε τις αμφιβολίες του σχετικά με την ηθικότητα του γέλιου και της κωμωδίας. Εξάλλου, το γέλιο δεν ήταν και ότι καλύτερο για τη στέρεη δομή της τέλειας Πολιτείας του. Στο Διάλογο Φίληβος γίνεται εμφανής αυτός ο προβληματισμός του. Το γέλιο της κωμωδίας αποσκοπεί στην κακοποίηση κάποιου ανθρώπου ή κάποιου θεσμού ή κάποιας ποιότητας. […] Η κωμωδία- διά στόματος Σωκράτη- προκαλεί στο κοινό έναν συνδυασμό ευχαρίστησης και λύπης. Το στοιχείο ‘μοχθηρίας’ που ενυπάρχει στο διακωμωδείν, και ο συνδυασμός απόλαυσης και στεναχώριας, εγείρει στον Πλάτωνα το ερώτημα κατά πόσον το να διακωμωδούμε πρέπει να χαρακτηριστεί ως αξιόμεμπτος πράξη.

Ο Αριστοτέλης θεωρεί ότι, παρ’ όλο που η κωμωδία είναι μίμησης πράξεων ανθρώπων που δρουν και τους οποίους αναπαριστάνει χειρότερους από ότι είναι, το γέλιο επιφέρει την κάθαρση με ανώδυνο τρόπο. αντίθετα, η κάθαρση που επιφέρει η τραγωδία γίνεται μέσα από διαδικασίες οίκτου και φόβου. Και άλλα πολλά σημειώνει ο Αριστοτέλης, στο έργο του Περί Ποιητικής, δυστυχώς όμως ο δεύτερος τόμο, όπου ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με την κωμωδία, έχει χαθεί.

Ο Δημόκριτος πίστευε, με τη σειρά του, ότι η αρχή που θα έπρεπε να κυβερνά τους ανθρώπους είναι η αρμονία. Αν υπάρξει αρμονία στις επιθυμίες μας, θα πετύχουμε την ηρεμία και στο σώμα, θα είμαστε, για να το πούμε διαφορετικά, υγιείς. Η γαλήνη στην ψυχή είναι η ευθυμίη. Ο Δημόκριτος ήταν γνωστός ως ο φιλόσοφος που γελά. […]

Το 1511, ο Έρασμος επαίνεσε τη μωρία, στο έργο του Μωρίας Εγκώμιον. Την έκανε θεά και συγχρόνως την έντυσε με την παραδοσιακή φορεσιά των γελωτοποιών! Ως θεά, η Μωρία, πίστευε ότι ήταν η πηγή της ζωής. Από αυτήν εξαρτώνται όλα τα καλά πράγματα που συμβαίνουν στη ζωή μας. Μέσω αυτής, οι άνθρωποι γίνονται αυθόρμητοι και η ζωή γίνεται περισσότερο ανεκτή. […]

Ο Καρτέσιος με τα Πάθη της ψυχής του, το είχε πάρει απόφαση ότι το γέλιο αποτελεί ένα είδος φυσιολογικής δυσλειτουργίας, επειδή, όταν γελάμε, το ανθρώπινο σώμα συσπάται. Πάντως, ο Καρτέσιος έδωσε μια ενδιαφέρουσα ονομασία στο γέλιο. Το ονόμασε ‘το ξάφνιασμα του θαυμασμού’. Πίστευε ότι προκαλείται ένα σοκ όταν εμφανίζεται κάτι απρόσμενα και κρίνουμε ότι είναι διαφορετικό από ότι περιμέναμε ή από ότι θα έπρεπε να είναι. Γελώντας λοιπόν εκδηλώνουμε τον θαυμασμό ή την έκπληξή μας» (σελ. 63-64).

 

Πηγή:

Αλέξανδρος Λουπασάκης. (2002). Γέλιο. Η καλύτερη θεραπεία. Εκδόσεις Κέδρος.

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

Διαβάζοντας το βιβλίο: «Γέλιο. Η καλύτερη θεραπεία»

 Του Αλέξανδρου Λουπασάκη

 

«Σήμερα περισσότερο από ποτέ είναι αναγκαίο να περάσουμε από τα ‘αχ, αχ!’ στα ‘χα, χα!’… και με συνταγή γιατρού.

Το γέλιο είναι έμφυτο ή επίκτητο χαρακτηριστικό;

Πώς σχετίζεται το γέλιο με την ευφυΐα;

Πώς το γέλιο μας βοηθά να βρίσκουμε τα μονοπάτια των ευκαιριών και να μη μένουμε κολλημένοι στα εμπόδια;

Υπάρχει γέλιο χωρίς αιτία;

Ποιες είναι οι θεραπευτικές ιδιότητες του γέλιου;

Πώς το γέλιο μπορεί να βοηθήσει στην αυτοθεραπεία σας;

Πώς μπορείτε να ενεργοποιήσετε τα πάνσοφα ηρεμιστικά και παυσίπονα που διαθέτει ο οργανισμός σας;

Υπάρχουν επιστημονικές μέθοδοι μέτρησης του χιούμορ;

Τι είναι το πρόγραμμα «Ελληνική Κλινική Γέλιου»;

Το γέλιο μαθαίνεται;

Σε αυτό το βιβλίο θα βρείτε όλα όσα θα θέλατε να γνωρίζετε για τη θεωρία και πράξη του γέλιου και της γελωτοθεραπείας… Γιατί η ζωή έχει δύο όψεις. Ευτυχώς που η μία είναι ξεκαρδιστική!» (από το οπισθόφυλλο του βιβλίου).

«Αναζητήστε γελαστούς ανθρώπους παντού και με κάθε τρόπο. αναζητήστε ανθρώπους που γελούν, χαμογελούν και φτιάξτε ελεύθερες λέσχες γέλιου. Καλέστε γελαστούς να έρθουν κοντά σας. Σχηματίστε μαζί τους ελεύθερους πυρήνες επαναστατικής δράσης. Απειλήστε σοβαρά με το γέλιο σας και το χαμόγελό σας την γκρίζα ησυχία της μιζέριας των σοβαροφανών. Αξιοποιήστε κάθε ευκαιρία για να φέρετε κοντά σας τους γελαστούς. Δημιουργήστε λέσχες θαυμαστών των κλασικών πρωταγωνιστών σε ελληνικές κωμωδίες» (σελ. 201).

Πηγή:

Αλέξανδρος Λουπασάκης. (2002). Γέλιο. Η καλύτερη θεραπεία. Εκδόσεις Κέδρος.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

 

Οι ηθικές δυνάμεις στον άνθρωπο

«Η θέση που παίρνει η ουμανιστική ηθική ότι ο άνθρωπος είναι σε θέση να γνωρίζει τι είναι καλό και να ενεργεί ανάλογα με τη δύναμη των φυσικών δυνατοτήτων του και της λογικής του θα ήταν αβάσιμη, αν αλήθευε η θεωρία σχετικά με την έμφυτη κακία του ανθρώπου. 

 

Οι αντίπαλοι της ουμανιστικής ηθικής ισχυρίζονται πως η φύση του ανθρώπου είναι τέτοια, που τον κάνει να έχει την τάση να είναι εχθρικός με τον συνάνθρωπό του, να ζηλεύει και να φθονεί, να είναι οκνηρός, εκτός αν τον χαλιναγωγήσει ο φόβος. […]

Η ηθική ενδιαφέρεται κατά κύριο λόγο για το πρόβλημα του παράλογου μίσους, για το πάθος της καταστροφής, ή ακρωτηριασμού της ζωής. Το παράλογο μίσος πηγάζει από τον χαρακτήρα του ατόμου, και το αντικείμενό του έχει δευτερεύουσα σημασία. Κατευθύνεται ενάντια στους άλλους, καθώς και ενάντια στον ίδιο τον φορέα του, μολονότι αντιλαμβανόμαστε ότι μισούμε περισσότερο τους άλλους παρά τους ίδιους τους εαυτούς μας. Το μίσος ενάντια στους εαυτούς μας αιτιολογείται συνήθως σαν θυσία, ανιδιοτέλεια, ασκητισμός ή σαν αίσθημα αυτοκατηγορίας και κατωτερότητας. […]

Σύμφωνα με τον Φρόυντ, η καταστροφικότητα είναι έμφυτη σε όλα τα ανθρώπινα όντα. Διαφέρει κυρίως μόνο ως προς το αντικείμενο της καταστροφικότητας –τους άλλους ή τους εαυτούς μας. Η υπόθεση όμως αυτή έρχεται σε αντίφαση με το γεγονός ότι οι άνθρωποι διαφέρουν ως προς τον βαθμό του συνόλου της καταστροφικότητάς τους, ανεξάρτητα από το αν κατευθύνεται πρωταρχικά ενάντια στους εαυτούς τους ή τους άλλους» (σελ. 267-284). 

 

Πηγή:

Έριχ Φρομ. 2006. Ο άνθρωπος για τον εαυτό του. Έρευνα στην Ψυχολογία της Ηθικής. Εκδόσεις Μπουκουμάνη, σελ. 267-284.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

 

Ο φόβος για τα γηρατειά

Και ο φόβος του θανάτου… του Έριχ Φρομ

 

«Μια μορφή άγχους είναι ο φόβος του θανάτου. Όχι ο ομαλός, κανονικός φόβος μπροστά στον θάνατο που μας αναμένει, φόβος που τον νιώθει κάθε ανθρώπινη ύπαρξη, αλλά ένας τρόμος μήπως πεθάνουμε, από τον οποίο διακατέχονται οι άνθρωποι συνέχεια. 

Αυτός ο παράλογος φόβος θανάτου προκύπτει από την αποτυχία μας να έχουμε ζήσει τη ζωή. Είναι η έκφραση της ένοχης συνείδησής μας, γιατί κατασπαταλήσαμε τη ζωή μας και χάσαμε την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουμε παραγωγικά τις ικανότητές μας. Το να πρέπει να πεθάνει κανείς, είναι πολύ σκληρό, αλλά το να πεθάνεις χωρίς να έχεις ζήσει, είναι ανυπόφορο. Συναφής με τον παράλογο φόβο του θανάτου είναι και ο φόβος των γηρατειών που βασανίζει ολοένα και περισσότερους ανθρώπους στον πολιτισμό μας. Κι εδώ πάλι διαπιστώνουμε πως υπάρχει μια λογική και κανονική κατανόηση της λευκής ηλικίας, που είναι όμως πολύ διαφορετική σε ποιότητα και ένταση από τον εφιαλτικό φόβο του να είσαι πολύ γερός» (σελ. 214).

Ο Φρομ θεωρεί ότι παίζει σημαντικό ρόλο πόσο παραγωγικά ζει το άτομο πριν γεράσει. Αναφορικά με την παρακμή της προσωπικότητας αναφέρει: «Το μη παραγωγικό άτομο πραγματικά παρουσιάζει εξασθένηση όλης της προσωπικότητάς του, όταν το φυσικό σφρίγος του, που αποτελούσε την πηγή όλων των δραστηριοτήτων του, εξαντληθεί.

Η παρακμή της προσωπικότητας στην προχωρημένη ηλικία είναι σύμπτωμα: είναι απόδειξη της αποτυχίας να έχει ζήσει το άτομο τη ζωή του παραγωγικά. Ο φόβος για τα γηρατειά είναι έκφραση του αισθήματος –συχνά ασυνείδητου- πώς δεν έζησε το άτομο παραγωγικά. Είναι μια αντίδραση της συνείδησής μας για τον ακρωτηριασμό των εαυτών μας. Υπάρχουν πολιτισμοί, όπου χρειάζονται περισσότερο οι ειδικές ιδιότητες της προχωρημένης ηλικίας, όπως η σοφία και η πείρα και, κατά συνέπεια, είναι μεγαλύτερη η εκτίμηση για τα γηρατειά» (σελ. 214-215).

«Ο φόβος της αποδοκιμασίας, μολονότι λιγότερο δραματικός από τον παράλογο φόβο του θανάτου και των γηρατειών, είναι μια ελάχιστα μικρότερης σπουδαιότητας έκφραση ασυνείδητου αισθήματος ενοχής. Ο άνθρωπος επιθυμεί φυσικά να είναι αποδεκτός από τον καθένα και κατά συνέπεια φοβάται να παρεκκλίνει στη σκέψη, στο αίσθημα, στις ενέργειες, από τα πολιτιστικά πρότυπα. Ένας από τους πολλούς λόγους για τον παράλογο αυτό φόβο αποδοκιμασίας είναι ένα ασυνείδητο αίσθημα ενοχής. Αν ο άνθρωπος δεν μπορεί να επιδοκιμάσει τον εαυτό, γιατί δεν ανταποκρίνεται στο καθήκον να ζήσει παραγωγικά, πρέπει να αντικαταστήσει την επιδοκιμασία από τον ίδιο τον εαυτό του με την επιδοκιμασία των άλλων. Η επιθυμία αυτή επιδοκιμασίας μπορεί να κατακτηθεί ολόπλευρα μόνο αν την κατατάξουμε στα ηθικά προβλήματα, σαν έκφραση του παντοδύναμου, αν και ασυνείδητου, αισθήματος ενοχής» (σελ. 216).

 

Πηγή:

Έριχ Φρομ. 2006. Ο άνθρωπος για τον εαυτό του. Έρευνα στην Ψυχολογία της Ηθικής. Εκδόσεις Μπουκουμάνη.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

 

Ο έρωτας μας κάνει να υποφέρουμε;

 «Ο έρωτας μας κάνει να υποφέρουμε, αλλά, όσο πιο παραδομένοι τον υπομένουμε, τόσο πιο δυνατούς μας κάνει»

«Ο Άγγλος ποιητής Άλφρεντ Τέννυσον είπε: ‘Καλύτερα να έχεις ερωτευτεί και να έχεις χάσει παρά να μην έχεις ερωτευτεί ποτέ’. Και το να γνωρίσεις τον έρωτα, ακόμα και με τον κίνδυνο να τον χάσεις ή να πονέσεις εξαιτίας του, είναι η πιο υπέροχη εμπειρία που μπορεί να βιώσει η ψυχή. 

 

Όταν νιώθουμε ερωτευμένοι, η ψυχή μας ανοίγεται και τολμάμε πράγματα που πριν ούτε που τα ονειρευόμασταν. Όπως είπε ο Πλάτων, ‘Δεν υπάρχει άνθρωπος τόσο δειλός που να μην μπορεί να μεταμορφωθεί σε ήρωα χάρη στον έρωτα’.

Ξαναγυρνώντας στον Σιντάρτα, στην αρχή της αναζήτησής του είναι τόσο επικεντρωμένος στο να βρει τον Θεό και το νόημα της ύπαρξής του που δεν γνωρίζει την αληθινή αγάπη, παρόλο που έχει μοιραστεί τον χρόνο του με την ωραία Καμάλα και την έχει ερωτευτεί.

Ωστόσο, στο τέλος του ταξιδιού του γνωρίζει τον γιο του και τότε ανακαλύπτει ένα συναίσθημα που αγνοούσε. Βιώνει μια αγάπη που δεν προέρχεται από την επιθυμία ή την ανάγκη, μια αγάπη αγνή και απόλυτη, που τον ωθεί να φροντίζει και να προστατεύει το παιδί του. Αυτό το είδος αγάπης είναι ένα μεγάλο δώρο που μας γεμίζει την καρδιά αλλά παράλληλα μπορεί να κουβαλάει και πόνο.

Κάθε σχέση γονέα- παιδιού συνεπάγεται έναν βαθμό πόνου και ανησυχίας. Ανησυχούμε σημαίνει νοιαζόμαστε για κάτι προκαταβολικά, δηλαδή προτού αυτό συμβεί, ενδιαφερόμαστε να προλάβουμε τα γεγονότα, υποφέρουμε για κάτι που ακόμα δεν έχει συμβεί αλλά που φοβόμαστε ότι μπορεί να συμβεί.

Το μόνο αντίδοτο στην ανησυχία είναι η ενασχόληση με κάτι. Όταν δινόμαστε ενεργά σε κάτι, δε μένει πια καιρός ούτε χώρος για ανησυχία.

Ο ώριμος έρωτας πρέπει να συνεπάγεται περισσότερη ενασχόληση με τον άλλο και λιγότερη ανησυχία. Να ζούμε τη σχέση και την αγάπη στο εδώ και στο τώρα.

Αν ασχολούμαστε με τον άλλο, αντί να ανησυχούμε, θα εξοικονομήσουμε πολύτιμη ενέργεια που τη σπαταλάμε φτιάχνοντας καταστροφικά σενάρια. Όταν έρθουν τα προβλήματα, αν έρθουν, τότε θα τα βάλουμε σε πρώτο πλάνο, όχι πριν.

Με την ανησυχία δεν αποτρέπεται ούτε ο δικός μας πόνος ούτε του άλλου.

Η ενασχόληση με τον άλλο είναι το μόνο χρήσιμο» (σελ. 121-123).

 

 

Πηγή:

Άλλαν Πέρσυ. 2012. Έρμαν Έσσε. 66 μαθήματα καθημερινής σοφίας. Εκδόσεις Πατάκη.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

«Μπορούμε να αλλάξουμε μόνο τον εαυτό μας»

«Αυτό που μπορούμε να αλλάξουμε και οφείλουμε να αλλάξουμε είναι ο εαυτός μας (…) Κάθε άλλη προσπάθεια για να αλλάξουμε τον κόσμο, ακόμα κι αν εμπεριέχει τις καλύτερες των προθέσεων, είναι άχρηστη».

«Ένα κοινό σημάδι των ατόμων που παραπονιούνται ότι πάσχουν από υπαρξιακή παράλυση είναι το ότι εμπιστεύονται την αλλαγή σε εξωτερικούς παράγοντες. Κάποιος περιμένει να του πέσει το λαχείο, άλλος ελπίζει σε μια πράξη ευεργεσίας που ποτέ δεν έρχεται, ενώ κάποιοι άλλοι ελπίζουν να αλλάξουν τον κόσμο και καταλήγουν να τα χάνουν μπροστά στην πρόκληση. 

 

Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε, όπως μας συμβουλεύει ο Έσσε, είναι να δρούμε εκεί όπου έχουμε εξουσία να αποφασίζουμε: στην ίδια μας τη ζωή.

Ο ειδικός στην επικοινωνία Φερράν- Ραμόν Κορτές σκέφτεται γύρω από αυτό το θέμα ως εξής:

Το να αλλάξουμε ζωή δεν εξαρτάται από την τύχη αλλά από τη θέλησή μας. Εξαρτάται, πάνω από όλα, από τη σοβαρότητα των προθέσεών μας και από την ικανότητά μας, με το που θα είμαστε πεπεισμένοι ότι θα το κάνουμε, να χαράξουμε ένα καλό πλάνο, ακολουθώντας το με την αυστηρότητα και τη μεθοδικότητα που απαιτείται ώστε να πραγματοποιηθεί και να μη μείνει στο πλαίσιο της καθαρής φαντασίας.

Το να αλλάξουμε ζωή προϋποθέτει να μπορέσουμε να δούμε μέσα μας και να αναθεωρήσουμε όλες τις ιδέες που δεν είναι λειτουργικές και μας προκαλούν το αίσθημα του ανικανοποίητου. Προϋποθέτει να μπορέσουμε να ξαναβάλουμε σε τάξη όλα τα κομμάτια ώστε να φτιάξουμε έναν καινούργιο οδηγό για τον οποίο θα αισθανόμαστε υπεύθυνοι και με τον οποίο θα θέλουμε να δεσμευτούμε.

Εφόσον αποδεχτούμε όλα αυτά, το μόνο που χρειάζεται είναι να επιλέξουμε τη στιγμή που θα αρχίσουμε. Και δεν υπάρχει καλύτερη στιγμή από το τώρα» (σελ. 131-132).

 

Πηγή:

Άλλαν Πέρσυ. 2012. Έρμαν Έσσε. 66 μαθήματα καθημερινής σοφίας. Εκδόσεις Πατάκη.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.