Ο ρόλος της οικογένειας

Του Άντλερ

 

Ο Άντλερ υποστηρίζει ότι μέσα στην οικογένεια θα πρέπει να υπάρχει μια πραγματική συνεργασία. «Ο πατέρας και η μητέρα θα πρέπει να συνεργάζονται και να συμφωνούν σε κάθε τι που αφορά την εκπαίδευση των παιδιών τους. Έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία, ούτε ο πατέρας ούτε η μητέρα να δείξουν οποιαδήποτε εύνοια ανάμεσα στα παιδιά. Οι κίνδυνοι της εύνοιας είναι πραγματικά πολύ σημαντικοί και δραματικοί. Σχεδόν κάθε αποθάρρυνση στην παιδική ηλικία προέρχεται από το συναίσθημα ότι προτιμούν κάποιον άλλον. Μερικές φορές το συναίσθημα αυτό δεν είναι καθόλου δικαιολογημένο, αλλά εκεί όπου υπάρχει πραγματική ισότητα δεν θα υπάρχει καμιά ευκαιρία για να αναπτυχθεί το συναίσθημα αυτό. Όταν προτιμούνται τα αγόρια από τα κορίτσια, τα συμπλέγματα κατωτερότητας στα κορίτσια είναι σχεδόν αναπόφευκτα. Τα παιδιά είναι πολύ ευαίσθητα και ακόμα και ένα πολύ καλό παιδί μπορεί να πάρει μια ολότελα λαθεμένη κατεύθυνση στη ζωή εξαιτίας της υποψίας του ότι προτιμούν τους άλλους. Μερικές φορές ένα από τα παιδιά αναπτύσσεται πιο γρήγορα, ή με έναν πιο ευχάριστο για τους γονείς τρόπο, και τότε είναι πολύ πιο δύσκολο να μην του δείξουν περισσότερη συμπάθεια. Οι γονείς θα πρέπει να είναι αρκετά έμπειροι και επιδέξιοι για να αποφεύγουν να δείχνουν τέτοιες προτιμήσεις. Αλλιώς το παιδί που αναπτύσσεται καλύτερα θα επισκιάσει και θα αποθαρρύνει όλα τα άλλα παιδιά, θα γίνουν ζηλιάρικα και θα αμφιβάλλουν για τις δικές τους ικανότητες, και η ικανότητά τους για συνεργασία θα εμποδιστεί. Δεν αρκεί να λέμε ότι δεν υπάρχει τέτοια προτίμηση. Οι γονείς θα πρέπει να παρατηρούν εάν υπάρχει έστω και η υποψία μιας τέτοιας προτίμησης για τους άλλους στην ψυχή οποιουδήποτε από τα παιδιά τους» (σελ. 124).

Στο οικογενειακό πλαίσιο, απαιτείται συνεργασία ανάμεσα στα παιδιά και τους γονείς, οι οποίοι δεν θα πρέπει να ξεχωρίζουν κανένα από τα παιδιά τους και ταυτόχρονα συνεργασία ανάμεσα στα παιδιά. «Μόνο αν τα παιδιά αισθάνονται ισότιμα μεταξύ τους, η ανθρωπότητα θα μπορέσει να προετοιμαστεί καλά προς το κοινωνικό συμφέρον. Μόνο εάν τα αγόρια και τα κορίτσια αισθάνονται ισότιμα, οι σχέσεις των δύο φύλων θα πάψουν να προκαλούν τις ίδιες μεγάλες δυσκολίες. Πολλοί άνθρωποι ρωτούν: ‘’Πώς συμβαίνει τα παιδιά της ίδιας οικογένειας να διαφέρουν τόσο πολύ;’’ Μερικοί επιστήμονες προσπάθησαν να εξηγήσουν το φαινόμενο αυτό σαν αποτέλεσμα διαφορετικής κληρονομικότητας. Ας συγκρίνουμε την ανάπτυξη των παιδιών με την ανάπτυξη των μικρών δένδρων. Εάν μια ομάδα δένδρων μεγαλώνουν μαζί, το κάθε ένα από αυτά βρίσκεται σε εντελώς διαφορετική θέση. Εάν ένα από αυτά μεγαλώνει γρηγορότερα επειδή ευνοείται περισσότερο από τον ήλιο και το έδαφος, η ανάπτυξή του επηρεάζει και την ανάπτυξη όλων των άλλων. Τα επισκιάζει, οι ρίζες του απλώνουν μακριά και παίρνουν την τροφή των άλλων. Τα άλλα παραμένουν μικρά και υποανάπτυκτα. Το ίδιο συμβαίνει και σε μια οικογένεια όπου το ένα μέλος υπερέχει πάρα πολύ. Είδαμε ότι ούτε ο πατέρας ούτε η μητέρα θα έπρεπε να παίρνουν κάποια κυριαρχική θέση μέσα στην οικογένεια. Συχνά, εάν ο πατέρας είναι πολύ επιτυχημένος ή πολύ ταλαντούχος, τα παιδιά αισθάνονται ότι ποτέ δεν θα μπορέσουν να φτάσουν τα επιτεύγματά του.

Μεγαλώνουν αποθαρρυμένα: το ενδιαφέρον τους για τη ζωή παρεμποδίζεται, σταματά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο παιδιά διάσημων ανδρών και γυναικών αποδείχνονται μερικές φορές μια απογοήτευση για τους γονείς τους και την υπόλοιπη κοινωνία. Τα παιδιά αυτά δεν βρήκαν δρόμο ανοιχτό για να ξεπεράσουν τον πατέρα ή τη μητέρα τους. Εάν ένας πατέρας είναι πολύ επιτυχημένος στο επάγγελμά του, δεν πρέπει ποτέ να τονίζει την επιτυχία του μέσα στην οικογένεια, διαφορετικά η ανάπτυξη των παιδιών του θα παρεμποδιστεί» (σελ. 124-125).

Το ίδιο μπορεί να παρατηρηθεί και ανάμεσα στα ίδια τα παιδιά. ένα παιδί που αναπτύσσεται αρκετά καλά, είναι πιο πιθανό να λάβει περισσότερη προσοχή και εύνοια. Πρόκειται για μια ευνοϊκή κατάσταση για το παιδί, ενώ τα άλλα παιδιά νιώθουν τη διαφορά και δυσαρεστούνται. Κανένα άτομο δεν μπορεί να ανέχεται, χωρίς δυσαρέσκεια και ερεθισμό, να βρίσκεται σε ένα σκαλοπάτι πιο χαμηλά από κάποιον άλλο.

 

Πηγή:

 Άλφρεντ Άντλερ. 1980. Τι θα ‘πρεπε να σημαίνει για σένα η ζωή. Εκδόσεις Κέδρος.

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.