Χαρακτηριστικά προσωπικότητας κατά τον Cattell

Σύμφωνα με τον Cattell, η προσωπικότητα μπορεί να περιγραφεί μέσα από 16 βασικά χαρακτηριστικά, το καθένα από τα οποία περιλαμβάνει ένα σύνολο από στοιχεία καθορισμού της προσωπικότητας. 

Τα 16 βασικά χαρακτηριστικά και οι επιμέρους περιγραφές για καθένα από αυτά είναι τα εξής:

Α. Ζεστασιά- υψηλή ή χαμηλή συναισθηματική εκφραστικότητα, αποφυγή, απόσταση, τυπικότητα ή στοργικότητα, ευγένεια, αφοσίωση στους άλλους

Β. Αιτιολογία- υψηλή νοημοσύνη, γρήγορη μάθηση, υψηλή πνευματική ικανότητα ή χαμηλή νοημοσύνη, συγκεκριμένη σκέψη, ανικανότητα διαχείρισης αφηρημένων προβλημάτων

C. Συναισθηματική σταθερότητα- δύναμη, ωριμότητα, ικανότητα προσαρμογής ή αδυναμία του Εαυτού, συναισθηματική αστάθεια,

E. Κυριαρχία- επιβολή κυριαρχίας ή υποβολή, ανεξαρτησία, αυταρχικότητα

F. Ζωντάνια/ Ζωηρότητα- κινητήρια δύναμη και επιθυμία για επίτευξη πραγμάτων, ικανότητα αυτοελέγχου, παρορμητικότητα ή αναστολή 

 

G. Συμφωνία κανόνων ομάδας- ισχυρό ή αδύναμο Υπερεγώ, ικανότητα αυτοελέγχου, απόφασης και αξιολόγησης των άλλων, επιδεξιότητα, αμέλεια, ανωριμότητα

H. Κοινωνικοί δεσμοί- Τολμηρότητα ή συστολή- θράσος, αυθορμητισμός, αναστολή και συστολή που εμποδίζουν την εκτέλεση πράξεων

I. Ευαισθησία ή σκληρότητα- σκληρό, ευγενικό και ντροπαλό άτομο ή ένα άτομο με συναισθηματική σκληρότητα, πραγματισμό και μικρή δυνατότητα ενθουσιασμού

L. Υποψία- εμπιστοσύνη, αποδοχή ή δυσπιστία, καχυποψία

M. Φαντασία ή πραγματικότητα- εκκεντρική, αντισυμβατική και ευφάνταστη ικανότητα ή επικεντρωμένη στην πραγματικότητα, με μικρό καλλιτεχνικό ενδιαφέρον ικανότητα

N. Ιδιωτικότητα- Ανίχνευση και ανάλυση της πραγματικότητας και του εαυτού ή αφέλεια και αδεξιότητα στις σχέσεις

O. Ενοχή- συνείδηση ή αδιαλλαξία, ικανότητα ανάληψης ευθύνης για τα πράγματα, ανησυχία και ευκολία να κατηγορήσουν, ασφάλεια και ηρεμία

 

Q1. Ανοιχτός στην αλλαγή- Επανάσταση: ριζοσπαστισμός ή συντηρητισμός, ικανότητα για ανοιχτό πνεύμα ή σεβασμός στους παραδοσιακούς τρόπους δράσης

Q2. Αυτάρκεια- ικανότητα να παίρνει τις δικές του αποφάσεις ή εξάρτηση από τους άλλους ανθρώπους

Q3. Τελειομανία- Αυτοέλεγχος- αυτοεκτίμηση ή αδιαφορία

Q4. Τάση, ένταση, νευρικά και ευερέθιστα άτομα ή ηρεμία, ήσυχα και υπομονετικά άτομα

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Cattell με βάση την παραπάνω τυπολογία κατασκεύασε ένα ερωτηματολόγιο το Ερωτηματολόγιο των 16 παραγόντων (16PF Questionnaire).

 

Πηγή:

 

Cattell, H.E.P. & Mead, A.D. 2008. The Sixteen Personality Factor Questionnaire. In G. J. Boyle, G. Matthews, & D. H. Saklofske (Eds.), The SAGE handbook of personality theory and assessment, Vol. 2. Personality measurement and testing (pp. 135–159). Sage Publications.

Schultz, D.P. & Schultz, S.E. (2021). Ψυχολογικές Θεωρίες Προσωπικότητας. Πεδίο.

 

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.