Αγοραφοβία με ή χωρίς διαταραχή πανικού

Σύμφωνα με το DSM-5, η αγοραφοβία είναι έκδηλος φόβος ή άγχος για ορισμένες καταστάσεις που μπορεί να περιλαμβάνουν τη χρήση μέσων μαζικής μεταφοράς (αυτοκίνητα, λεωφορεία, πλοία, τρένα, αεροπλάνα), το να βρίσκεται σε ανοιχτούς χώρους, όπως σε αγορά, σε γέφυρα ή σε χώρους στάθμευσης, το να βρίσκεται σε κλειστούς χώρους, όπως καταστήματα, σινεμά ή θέατρα, το να περιμένει στην ουρά ή μέσα σε πλήθος κόσμου και το να βρίσκεται μόνος έξω από το σπίτι. Το άτομο έχει την τάση να αποφεύγει όλες τις καταστάσεις που φοβάται, εξαιτίας των σκέψεων που κάνει, με αποτέλεσμα να διογκώνει στο μυαλό του τις επιπτώσεις που έχει το να βρίσκεται σε αυτούς τους χώρους. Οι καταστάσεις που προκαλούν αγοραφοβία, εξαιτίας της αίσθησης του ατόμου ότι δεν υπάρχει τρόπος διαφυγής αν του συμβεί κάτι ή γενικότερα αν συμβεί κάτι, προκαλούν φόβο ή άγχος και το άτομο αποφεύγει ενεργά όλο και πιο πολύ αυτούς ή απαιτεί να συνοδεύεται από κάποιο πρόσωπο με το οποίο νιώθει ασφάλεια και οικειότητα. 

 

Για να θεωρηθεί αγοραφοβία τα συμπτώματα θα πρέπει να παραμένουν για 6 μήνες ή και περισσότερο, ενώ το άτομο βιώνει σημαντική ενόχληση ή έκπτωση στην κοινωνική, επαγγελματική ή άλλη πτυχή της λειτουργικότητας του ατόμου. Τα συμπτώματα αυτά δεν συνδέονται με κάποια σωματική ή ψυχική διαταραχή. Ένα ποσοστό των ατόμων με αγοραφοβία εμφανίζει και διαταραχή πανικού.  

Η διαταραχή πανικού περιλαμβάνει επανειλημμένες απροσδόκητες προσβολές πανικού, δηλαδή ένα απότομο ξέσπασμα έντονης δυσφορίας που κορυφώνεται μέσα σε λίγα λεπτά της ώρας και το άτομο εμφανίζει ορισμένα σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα, όπως αίσθημα παλμών, εφίδρωση, έντονος τρόμος, αίσθημα ασφυξίας και πνιγμονής, δυσφορία στον θώρακα, ναυτία, ζάλη, ρίγη ή αίσθημα ζάλης, τάση για λιποθυμία, παραισθησίες, αποπραγματοποίηση (αίσθημα μη πραγματικού) ή αποπροσωποίηση (αίσθημα απόσπασης από τον εαυτό), φόβος απώλειας ελέγχου, αίσθημα ότι θα τρελαθεί και φόβος θανάτου. Αξίζει να σημειωθεί ότι η κρίση πανικού μπορεί να αποτελέσει το αποκορύφωμα μιας περιόδου έντασης ή μιας αγχώδους κατάστασης ή μπορεί να συμβεί σε μια ήρεμη περίοδο, όπου το άτομο υποτίθεται πως έχει ξεπεράσει τις δυσκολίες και βρίσκεται πλέον σε κατάσταση χαλάρωσης. Ένα χαρακτηριστικό στη διαταραχή πανικού είναι η επίμονη ανησυχία που έχει το άτομο ότι θα του ξανασυμβεί μια κρίση και ζει πλέον με τον φόβο της επόμενης κρίσης, ενώ σκέφτεται ότι θα πάθει καρδιακή προσβολή, θα τρελαθεί ή ότι κάτι του συμβαίνει παθολογικό.

 

American Psychiatric Association. (2015). Διαγνωστικά Κριτήρια από DSM-5R. Λίτσας Ιατρικές Εκδόσεις.  

 

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.