Η αξία της αποστασιοποίησης στις στενές διαπροσωπικές σχέσεις…

Αν επιτρέψετε να σας δέσουν τα μάτια και να σας οδηγήσουν σε μια γκαλερί, ακριβώς μπροστά σε έναν μεγάλου μεγέθους πίνακα, ενός από τους σπουδαιότερους ζωγράφους, τόσο κοντά, σε απόσταση αναπνοής, κι έπειτα ελευθερώσουν τα μάτια σας για να μπορέσετε να θαυμάσετε τον πίνακα, ποια πιστεύετε ότι θα ήταν η αντίδρασή σας; 

Σωστά συλλογίζεστε. Ναι, από τόσο κοντά δε θα μπορέσετε να αξιολογήσετε και να εκτιμήσετε την αξία του έργου. Θα είστε ικανοί να δείτε ένα μονάχα μικρό μέρος του πίνακα που ενδεχομένως να μην σας επιτρέψει ακόμη και να μαντέψετε τη θεματολογία του. 

Αυτό που χρειάζεστε, ώστε να είστε σε θέση να αντιληφθείτε, να αξιολογήσετε και να εκτιμήσετε το έργο, είναι λοιπόν η σωστή απόσταση. Για την εκτίμησή σας δεν έχει σημασία ούτε ο πίνακας, ούτε η όρασή σας, αλλά η σωστή απόσταση.

Κατά παρόμοιο τρόπο, κάτι ανάλογο συμβαίνει και στις στενές διαπροσωπικές μας σχέσεις, είτε αυτές είναι φιλικές, είτε συνεργατικές, είτε συντροφικές, συζυγικές κοκ. Με το να είμαστε προσκολλημένοι  επάνω σε κάποιον ή σε κάτι, αυτό σημαίνει ότι δεν δίνουμε τον απαραίτητο χώρο στον άλλο, αλλά κυρίως σε εμάς, προκειμένου να εξηγήσουμε τις συμπεριφορές του άλλου, αλλά και τις δικές μας.  Δεν μπορούμε να δούμε καθαρά και να εξηγήσουμε τα αίτια όσων συμβαίνουν, είτε αυτά είναι θετικά, είτε είναι αρνητικά.  Γινόμαστε εξαρτημένοι από τον άλλον και χάνουμε τον εαυτό μας και την προσωπικότητά μας.

Τι θα πει όμως «χάνω τον εαυτό μου»; Θα πει ότι πλέον δεν εξαρτώμαι από εμένα, αλλά από τον άλλο.  Θα πει επίσης, ότι έχω ξεχάσει το πώς θα βάλω τα δικά μου όρια για το τι θέλω ή για το πώς θέλω να μου συμπεριφέρεται το έτερον πρόσωπο με το οποίο έχω συνάψει μια στενή διαπροσωπική σχέση.

Η απώλεια του εαυτού μέσα στη σχέση είναι ένα σύνηθες φαινόμενο, αλλά τις περισσότερες φορές όχι ευδιάκριτο.  Το καμπανάκι ότι κάτι δεν πάει καλά συνήθως χτυπάει μετά από χρόνια, κι αφότου έχουμε υποστεί αρκετές κακοποιητικές συμπεριφορές τις οποίες τις δεχόμασταν σαν να είμασταν κάποιος σάκος του μποξ που θα έπρεπε να υπομείνει τα πάντα στο όνομα της αγάπης και της υπομονής και της θυσίας που δήθεν συνεπάγεται αυτή. Όμως, είναι αγάπη η ταπείνωση; Είναι αγάπη η υποταγή στα θέλω του άλλου; Που τελικά τελειώνει και που αρχίζει η ελευθερία, ο σεβασμός και η αξιοπρέπεια μέσα σε μια σχέση; 

Αντιλαμβανόμαστε ότι η «αποστασιοποίηση» είναι μια λέξη «κλειδί» που μπορεί να μας βοηθήσει να δούμε υπό ένα διαφορετικό πρίσμα το πώς έχουμε νοηματοδοτήσει τη σχέση μας και να καταλάβουμε καλύτερα εμάς και τον άλλο, αφού μπορούμε να δούμε καλύτερα το γιατί συμβαίνουν αυτές οι συμπεριφορές και γιατί τα όρια σε μια σχέση διαδραματίζουν τον πιο καταλυτικό ρόλο.

Θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι δεν είναι πάντα εύκολο να ξεφύγουμε από την προσκόλληση και να επιτύχουμε την αποστασιοποίηση.  Ενστικτωδώς κι αυθόρμητα, αντιλαμβανόμαστε την αξία της αποστασιοποίησης και γι’ αυτό πολλές φορές ζητάμε από τους άλλους να μας πουν τη γνώμη τους, αφού πρώτα τους έχουμε εξωτερικεύσει ή κατά περιόδους γνωστοποιήσει με αρκετές λεπτομέρειες τα πεπραγμένα των σχέσεών μας.  

Εδώ χρειάζεται μεγάλη προσοχή, διότι ο χρόνος, δηλαδή η διάρκεια ή και τα ευγενικά λόγια και τα πλατιά χαμόγελα δεν αποτελούν αποδείξεις, παρά μόνον ενδείξεις για το αν μπορούμε να εμπιστευθούμε κάποιον. 

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να καταφέρουμε να εξασφαλίσουμε μια εναλλαγή ανάμεσα στην εγγύτητα της σχέσης και την αποστασιοποίηση, ώστε να μπορούμε κάθε στιγμή να βλέπουμε και να αξιολογούμε όλα όσα συμβαίνουν μέσα σ’ αυτή τη σχέση, τα οποία ίσως μας δημιουργούν μια αίσθηση αμφιβολίας, προβληματισμού ή και δυσφορίας. Η εγγύτητα μπορεί να αποτελεί τον σημαντικό στόχο για κάθε σχέση, δεν αξίζει όμως για χάρη της εγγύτητας να βρισκόμαστε μέσα σε σχέσεις, στις οποίες υποφέρουμε και ταλαιπωρούμαστε.