Η κρίση της οικογένειας

«Η οικογένεια βρίσκεται σε ‘κρίση’, όπως άλλωστε και το συζυγικό ζευγάρι. Το πρόβλημα όμως είναι να ξέρουμε αν αυτή η ‘κρίση’ καταδικάζει αυτές τις δομές σαν παρωχημένες ή μήπως είναι έκφραση των κοινωνικο-οικονομικών αναστατώσεων που λαβαίνουν χώρα πίσω από τις πλάτες των μεγάλων μαζών».

«Ο αυθορμητισμός, η ατομική πρωτοβουλία, η δημιουργικότητα, κ.λπ., όλες αυτές οι σημαντικές για την ολοκλήρωση του ατόμου αναγκαιότητες, δεν μπορούν να ενεργοποιηθούν στο παιδί παρά στο πλαίσιο της επιτήρησης από απόσταση γιατί, αν το παιδί δεν έχει πάντα άδικο, δεν έχει και πάντα δίκιο» (σελ. 168).

«Ο πατέρας, έτσι όπως μας τον κληροδότησε η ιστορική κίνηση, είναι ένα ιδιαίτερο πρόσωπο που πρέπει να αναλαμβάνει τα διάφορα  στοιχεία που αποτελούν την πατρική λειτουργία. 

Ο πατέρας πρέπει να έχει συνάψει ειρήνη, να έχει δηλαδή αποδεχτεί τις δικές του παθητικές γυναικείες και μητρικές τάσεις, έτσι ώστε να μην έχει ανάγκη να υποκαταστήσει τη μάνα για να αναλάβει το παιδί ως προς την εκπλήρωση των μητρικών λειτουργιών.

Πρέπει να είναι σε θέση να μην υποκαθιστά το παιδί για να του πάρει τη μάνα του, δηλαδή να κυριαρχεί στις επιθυμίες του εξάρτησης και να μη ζηλεύει το παιδί.

Πρέπει να ξέρει να μην είναι ούτε η μάνα ούτε το παιδί, δηλαδή να είναι ικανοποιημένος που είναι άντρας, να είναι ευτυχισμένος που είναι πατέρας, να είναι ευτυχισμένος που είναι σύζυγος, πρέπει να αγαπάει την ιδέα ότι είναι ο πατέρας αυτού του παιδιού και ο σύζυγος αυτής της γυναίκας.   

Η πατρότητα περιλαμβάνει όλα τα παράδοξα, όλες τις αντιφάσεις, όλες τις αχαριστίες του έρωτα.

Υπάρχει στον έρωτα μια πρωταρχική ναρκισσιστική τάση, ν’ αγαπάς σημαίνει να αγαπιέσαι, μέσα από τον άλλο, χάρη στον άλλο, από το γεγονός της ύπαρξης του άλλου. Σημαίνει αναζήτηση στον άλλο του δικού σου ειδώλου, όπως μαρτυρεί το γεγονός ότι σε πολλές νευρωτικές καταστάσεις το αίσθημα του ανεκπλήρωτου σπρώχνει τα άτομα να κοιτάζονται διαρκώς στον καθρέφτη σαν να ήθελαν να βεβαιωθούν για την ύπαρξή τους.

Στην πατρότητα όμως υπάρχει μια ανατροπή της κατάστασης. Αγάπη, είπαμε, σημαίνει να σε αγαπούν. Πρέπει όμως να κάνει κανείς περισσότερα για να αγαπάει παρά για να τον αγαπούν, να νιώθει μεγαλύτερη ικανοποίηση, περισσότερη χαρά δίνοντας παρά παίρνοντας, να παραιτηθεί από τη ναρκισσιστική αυταρέσκεια για να ρίξει οριστικά τη ματιά του στον άλλο.

Είναι δύσκολο να είναι κανείς πατέρας γιατί είναι δύσκολο να είναι άντρας. Από κάτι το περίεργο και παράδοξο, οι μεταλλαγές της ‘γυναικείας συνθήκης’ κάνουν τις γυναίκες πιο ικανές να υποφέρουν τις στερήσεις, πράγμα που, κατά τον κοινό νου, σημαίνει πως οι γυναίκες είναι πιο θαρραλέες και οι άντρες πιο εγωιστές. Για μια φορά ο κοινός νους έχει δίκιο.

Τι πιο φυσικό από το να είναι κανείς ευτυχισμένος με την ευτυχία του άλλου.

Συχνά χρειάζεται στον άντρα μια μακρόχρονη και οδυνηρή μάθηση για να φτάσει σ’ αυτή την απλούστατη αλήθεια.

Αν αναλάβει κανείς μέχρι τέλους αυτή την αλήθεια σημαίνει ότι είναι πατέρας» (σελ. 176-177).

Μύλντορφ, Μπερνάρ. (1977). Ο ρόλος του πατέρα στην οικογένεια. Αθήνα: Οδυσσέας.