Κοινωνική φοβία παιδιών

Η κοινωνική φοβία στα παιδιά χαρακτηρίζεται από έντονο και επίμονο φόβο του ατόμου σε μία ή περισσότερες κοινωνικές καταστάσεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το άτομο νιώθει φόβο και περιέρχεται σε μια φάση αμηχανίας και σύγχυσης. Κατά την έκθεσή του σε μια κοινωνική κατάσταση, το παιδί νιώθει έντονο άγχος, που μπορεί να φτάσει μέχρι την εκδήλωση πανικού. Συνήθως, το άτομο αποφεύγει τέτοιου είδους καταστάσεις ή τις υπομένει βιώνοντας όμως υπερβολική ένταση (Κάκουρος & Μανιαδάκη, 2006). 

Τα παιδιά με κοινωνική φοβία έχουν πολύ λίγες φιλίες, εκφράζουν απροθυμία για συμμετοχή σε ομαδικές δραστηριότητες, ενώ στους άλλους φαίνονται ως ήσυχα, μοναχικά, απομονωμένα και συνεσταλμένα άτομα. Στο σχολικό περιβάλλον, τα παιδιά εμφανίζονται ως ιδιαίτερα φοβισμένα και διστάζουν να εμπλακούν σε ποικίλες καταστάσεις, όπως να διαβάσουν φωναχτά, να μιλήσουν μέσα στην τάξη, να κάνουν ερωτήσεις, να ζητήσουν βοήθεια από τον δάσκαλο. Αρκετά συχνά, τα παιδιά αποφεύγουν να πάνε σε σχολικές εκδρομές, σε πάρτυ και σε ομαδικές εκδηλώσεις (Κάκουρος & Μανιαδάκη, 2006). 

Τα παιδιά με κοινωνική φοβία μπορούν να εμφανίσουν συμπτώματα και στο σπίτι, αν και τους είναι πιο οικείο το περιβάλλον. Έτσι, στο σπίτι τα παιδιά με κοινωνική φοβία αποφεύγουν να απαντήσουν στο τηλέφωνο και να αλληλεπιδράσουν με επισκέπτες που έρχονται στο σπίτι. Διαρκώς προσπαθούν να παραμένουν απαρατήρητα από τους άλλους, ενώ έχουν μια αρνητική εικόνα για τον εαυτό τους, βιώνοντας συχνά αισθήματα απόρριψης (Κάκουρος & Μανιαδάκη, 2006).   

Η κοινωνική φοβία αποτελεί ένα είδος αγχωτικής διαταραχής, που μπορεί να ξεκινήσει από την παιδική ή κυρίως την εφηβική ηλικία. Το παιδί με κοινωνική φοβία αντιμετωπίζει δυσκολίες μέσα στην καθημερινή του ζωή, με επιπτώσεις στο σχολείο και στις κοινωνικές του σχέσεις. Ένα από τα πιο πρώιμα συμπτώματα είναι ένας επίμονος φόβος σε μία ή περισσότερες καταστάσεις όπου το παιδί έρχεται αντιμέτωπο με μη οικεία άτομα, ενώ αρχίζει να αποφεύγει καταστάσεις που του προκαλούν άγχος.  Ορισμένα παιδιά με κοινωνική φοβία αποφεύγουν και τη βλεμματική επαφή, που αποτελεί μια ένδειξη ότι δεν νιώθουν άνετα κατά την κοινωνική αλληλεπίδραση με τους άλλους. Συχνά, τα παιδιά αρχίζουν να ανησυχούν και να προβληματίζονται πριν ακόμη παραβρεθούν σε μια κοινωνική κατάσταση. 

Μια διαφοροποίηση ανάμεσα στο ντροπαλό παιδί και το παιδί με κοινωνική φοβία είναι η εξής: το ντροπαλό παιδί είναι πρόθυμο να συμμετέχει σε κοινωνικές καταστάσεις, αν και δυσκολεύεται, ενώ το αγχωμένο παιδί δεν μπορεί να ξεπεράσει τη δυσκολία και εμφανίζει συμπτώματα ακόμη και όταν σκέφτεται τη συμμετοχή του σε τέτοιου είδους δραστηριότητες. Το παιδί με κοινωνική φοβία λόγω του άγχους που βιώνει ενδέχεται να εμφανίσει ποικίλα σωματικά συμπτώματα, όπως πονοκέφαλο, στομαχόπονο, ζαλάδα και ναυτία. Ακόμη, το παιδί εμφανίζει έντονα συμπτώματα άγχους αποχωρισμού, ενώ προσπαθεί να αποφύγει προβλήματα που εμφανίζονται στο σχολείο.

Τα παιδιά με κοινωνική φοβία μπορεί να εξελιχθούν σε εφήβους και ενήλικες με σοβαρά ζητήματα ως προς την κοινωνικότητά τους. Συγκεκριμένα, οι νεαροί ενήλικες με κοινωνική φοβία κάνουν επιλογές, που τους εξασφαλίζουν λιγότερη εμπλοκή και αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους. Η κοινωνική φοβία που φέρει αυξημένα ή μεγαλύτερης έντασης συμπτώματα μπορεί να οδηγήσει το άτομο σε κατάθλιψη ή στη χρήση ουσιών, για αυτό είναι σημαντικό να αντιμετωπιστούν τα συμπτώματα της κοινωνικής φοβίας και να μπορέσει το άτομο να αποκτήσει ή να βελτιώσει τις κοινωνικές του δεξιότητες, καθώς και να αναπτύξει δεξιότητες για τη διαχείριση των συναισθημάτων του. Σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της κοινωνικής φοβίας μπορούν να παίξουν οι γονείς, κατανοώντας τα συμπτώματα και τις συμπεριφορές του παιδιού και ενθαρρύνοντας το παιδί να εμπλέκεται σε κοινωνικές καταστάσεις. 

Είναι σημαντικό να γίνει πρώιμη αναγνώριση αυτής της σιωπηλής διαταραχής, που μπορεί να ακολουθεί το άτομο σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, επηρεάζοντάς το ως προς τις κοινωνικές και διαπροσωπικές του σχέσεις. Σε πολλές περιπτώσεις, η κοινωνική φοβία ερμηνεύεται ως ένα στοιχείο της προσωπικότητας του παιδιού, ότι δηλαδή είναι ντροπαλό.  

Βιβλιογραφία

Κάκουρος, Ε. & Μανιαδάκη, Κ. (2006). Ψυχοπαθολογία παιδιών και εφήβων. Αθήνα: Τυπωθήτω- Γιώργος Δάρδανος.  

http://www.childanxiety.net/Social_Phobia.htm.

http://socialanxietyireland.com/social-anxiety-children/.

http://careforyourmind.org/when-young-people-suffer-social-anxiety-disorder-what-parents-can-do/.