Το σύνδρομο του Λευκού Ιππότη

Ένας ψευτο-ιππότης, που μεταμορφώνεται από ένα δοτικό και προστατευτικό σύντροφο σε έναν καταπιεστικό και αυταρχικό σύντροφο.

Για ποιους λόγους ένας άνδρας να αναλαμβάνει τον ρόλο του σωτήρα μέσα σε μια σχέση; Τι είδους γυναίκες επιλέγει και ποια είναι τα χαρακτηριστικά που φέρει; Μπορεί το ίδιο να συμβεί και με γυναίκες που αναλαμβάνουν τον ρόλο του ιππότη και συνάπτουν σχέσεις με άνδρες που θα τους σώσουν; 

Ιππότης: συμπονετικός και τρυφερός ή τυραννικός και καταπιεστικός;

Ο ιππότης μπορεί να ανήκει και στα δύο φύλα. Πρόκειται, επομένως, για άνδρες και γυναίκες που κάνουν σχέσεις με ευάλωτα ή κακοποιημένα άτομα, με άτομα με πολλά θέματα και προβλήματα, που χρειάζονται βοήθεια, στήριξη και συμπόνια, ώστε να τους βοηθήσουν. Πιστεύουν πως η αγάπη τους θα μεταμορφώσει τον άλλο, θα του αλλάξει τη ζωή ή τη συμπεριφορά, θα του επουλώσει τα τραύματα και τις πληγές που φέρει από το παρελθόν. Κοινό χαρακτηριστικό των ιπποτών είναι η τάση και η ανάγκη να σώσουν τον άλλο. 

Η ενασχόληση και η αφοσίωση στον άλλο είναι ένας τρόπος να μην ασχοληθεί με τον εαυτό του, να νιώθει πιο δυνατός και ικανός, να νιώθει χρήσιμος. Δεν χρειάζεται να ασχοληθεί με τα προσωπικά του προβλήματα και θέματα. Επιλέγει γυναίκες ή άνδρες που είναι πιο δυστυχισμένες ή δυστυχισμένοι ή έχουν περισσότερα προβλήματα από τον ίδιο. 

Όμως, πόσο ιππότης είναι τελικά κάποιος που εμφανίζεται ως ο σωτήρας μιας σχέσης. Αρχικά, είναι αρκετά βοηθητικός, περιποιητικός και καθοδηγητικός, δίνει συμβουλές και συμπαραστέκεται για πόσο όμως; Εφόσον αναλαμβάνει έναν πρωταρχικό ρόλο απέναντι στον άλλο, αρχίζει να αποκτά και δικαιώματα σχετικά με τις επιλογές του άλλου, όπως το δικαίωμα να αποφασίζει για αυτόν. Τα όρια χάνονται και οι ρόλοι είναι ασαφείς και ακαθόριστοι. Έτσι, σταδιακά, μετατρέπεται σε καταπιεστικός, παρεμβατικός και απόλυτα ελεγκτικός ο ιππότης. Βασική του μέριμνα είναι να συνεχίσει να είναι χρήσιμος και απαραίτητος στη γυναίκα ή αντίστοιχα η γυναίκα στον άνδρα, έτσι ώστε να μην χρειαστεί να βιώσει την απόρριψη ή την εγκατάλειψη, που ξέρει ότι δεν την αντέχει.

Στην περίπτωση του άνδρα, όταν, λοιπόν, η εικόνα του γοητευτικού και περιποιητικού ιππότη αρχίζει να καταρρέει, προσπαθεί να κρατήσει τη σχέση με όλους τους τρόπους, χρησιμοποιώντας ακόμη και την πρόκληση τύψεων και ενοχών. Τότε μετατρέπεται σε έναν άκρως χειριστικό σύντροφο, που επιθυμεί να έχει τον απόλυτο έλεγχο της σχέσης και της συντρόφου του. 

Κατά βάθος είναι ένα άτομο με ελλείμματα και συναισθηματικές ανεπάρκειες, ένα άτομο που μ’ αυτόν τον τρόπο έμαθε να λειτουργεί και να επενδύει στις σχέσεις. Είναι ένα είδος ασφάλειας να νιώθει ότι η σύντροφος είναι πιο αδύναμη, πιο ανίσχυρη, πιο δυστυχισμένη. Είναι ένας τρόπος να νιώθει ότι καθοδηγεί, συντηρεί, εξελίσσει και προσδιορίζει τη σχέση. 

Δεν πρόκειται για μια υγιή σχέση, αλλά για μια προβληματική σχέση που σύντομα θα καταλήξει σε αδιέξοδο. Ο ψευτο-ιππότης απλά προσπαθεί να μην αποδειχθεί ότι δεν είναι σημαντικός και χρήσιμος, ότι δεν είναι αποδεκτός από τη σύντροφο, ενώ η σύντροφος σύντομα αρχίζει να ασφυκτιά μέσα σε μια σχέση που βλέπει την τρυφερότητα και την αγάπη, τη ζεστασιά, το νοιάξιμο και τη φροντίδα που έψαχνε να μετατρέπονται σε ψυχρές και ωμές απαιτήσεις, σε ένα ουδέτερο, ψυχρό πάρε- δώσε, απογυμνωμένο από κάθε συναίσθημα…

Το άτομο που αναζητά έναν ή μια σύντροφο για να σώσει έχει μάθει να επενδύει με λανθασμένο τρόπο σε μια στενή ερωτική σχέση. Νιώθει ότι θα δώσει και στη συνέχεια αποκτά το δικαίωμα να απαιτεί όλα όσα θέλει, γιατί το άλλο άτομο της σχέσης έχει την ανάγκη του αλλά και είναι υπόχρεο σε όσα έχει αποκομίσει από αυτή τη σχέση. Η σχέση φαίνεται καταδικασμένη καθώς ξεκινά με μια ανισότητα, η οποία γίνεται όλο και πιο έντονη όσο εξελίσσεται η σχέση… Έτσι, σταδιακά χάνονται τα όρια μεταξύ των δύο συντρόφων ή δεν είχαν καθοριστεί ποτέ, ενώ υπάρχει μια σύγχυση ως προς τις ανάγκες, τις επιθυμίες και τις προσδοκίες του κάθε συντρόφου. Το κύριο ζητούμενο σε μια σχέση είναι οι δύο σύντροφοι να είναι και να νιώθουν ισότιμοι μέσα στη σχέση, χωρίς να παίρνουν τον ρόλο του σωτήρα ή του σωζόμενου, του θύτη ή του θύματος, του δυνατού ή του αδύναμου.

Lamia & Krieger (2009). The white knight syndrome” Rescuing yourself from rescuing others. https://www.psychologytoday.com/blog/the-white-knight-syndrome/200905/rescuing-yourself-your-need-rescue-others.