Αγχώδης Μετατραυματική Διαταραχή (PTSD)

Η αγχώδης μετατραυματική διαταραχή είναι μια διαταραχή που αναπτύσσεται σε άτομα που έχουν δει ή έχουν ζήσει ένα ιδιαίτερα τρομακτικό συμβάν ή κατάσταση, που έθεσε σε κίνδυνο τη ζωή τους ή την ψυχική τους ακεραιότητα. Όταν βιώσουμε μια ιδιαίτερα τραυματική κατάσταση είναι φυσιολογικό να εμφανίζεται ο φόβος, που είναι ένας τρόπος να αμυνθούμε ή να αποφύγουμε αυτό που μπορεί να μας βλάψει. Το σοκ και τα συναισθήματα που προκλήθηκαν κατά τη διάρκεια της τραυματικής κατάστασης είναι οι αντιδράσεις που προκαλούνται από το τραύμα, ενώ μετά από αυτή την κατάσταση ορισμένα από αυτά τα συναισθήματα και τις αντιδράσεις μπορεί να μας ακολουθούν και να εξελιχθούν σε συμπτώματα. Ένα βασικό επακόλουθο του τραυματικού γεγονότος είναι η αίσθηση της ανησυχίας και του φόβου που μας οδηγεί σε μια διαρκή επαγρύπνηση ώστε να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε μια επόμενη δυσάρεστη κατάσταση. Το πρόβλημα είναι ότι βιώνουμε συχνά αυτή την ανησυχία, ακόμη και όταν δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος. Αυτό δεν σημαίνει πως όλα τα άτομα που βίωσαν μια τραυματική κατάσταση θα εμφανίσουν αγχώδη μετατραυματική διαταραχή. 

Το άτομο που εμφανίζει αγχώδη μετατραυματική διαταραχή παρουσιάζει ορισμένα συμπτώματα, όπως:

Συμπτώματα αναβίωσης της τραυματικής κατάστασης:

Αναβίωση συμπτωμάτων που συνδέονται με την τραυματική κατάσταση (φλαςμπακς της κατάστασης, σαν να ξαναβιώνει τα σωματικά συμπτώματα που βίωσε εκείνη την στιγμή, σαν να ξαναζεί την κατάσταση).

Εφιάλτες, που συνδέονται με το τραυματικό γεγονός.

Τρομαχτικές και καταστροφολογικές σκέψεις.

Συμπτώματα αποφυγής της τραυματικής κατάστασης:

Αποφυγή χώρων, αντικειμένων και καταστάσεων που θυμίζουν την τραυματική εμπειρία.

Αίσθηση ενός συναισθηματικού μουδιάσματος.

Συναισθήματα, ενοχής, κατάθλιψης ή ανησυχίας.

Απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που στο παρελθόν ήταν ευχάριστες.

Δημιουργία ανησυχίας μήπως έρθει στο μυαλό το επικίνδυνο συμβάν.

Συμπτώματα διέγερσης και αντιδραστικότητας:

Εύκολο τρόμαγμα.

Αίσθημα έντασης.

Δυσκολίες στον ύπνο.

Έντονα ξεσπάσματα θυμού.

Συμπτώματα στη νόηση και στη διάθεση:

Πρόβλημα ανάκτησης στη μνήμη σημαντικών στοιχείων του τραυματικού γεγονότος.

Αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό ή τον κόσμο.

Συναισθήματα ενοχής ή κατηγορίας.

Όλα τα παραπάνω συμπτώματα μπορεί να προκληθούν από ένα ιδιαίτερα τραυματικό γεγονός. Ωστόσο, για να υπάρξει η διάγνωση της αγχώδους μετατραυματικής διαταραχής, τα συμπτώματα αυτά θα πρέπει να μην περνούν με το πέρασμα του χρόνου. Η διάγνωση πραγματοποιείται από τον ψυχίατρο, εμείς αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να παρατηρήσουμε τα συμπτώματα αυτά στον εαυτό μας ή σε άλλα άτομα γύρω μας, ώστε να απευθυνθούμε σε κάποιον ειδικό. 

Ο καθένας μπορεί να εμφανίσει τη συγκεκριμένη διαταραχή, σε οποιαδήποτε ηλικία. Επίσης, ενδέχεται κάποιος να εμφανίσει τη διαταραχή βιώνοντας μια ξαφνική απώλεια ή βλέποντας κάποιον άλλο να έχει μια τραυματική εμπειρία. 

Ωστόσο, αυτό δε σημαίνει πως όλοι έχουν τις ίδιες πιθανότητες εμφάνισης της διαταραχής. Βασικοί παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της αγχώδους μετατραυματικής διαταραχής είναι: τα παιδικά τραύματα, η ύπαρξη εμπειριών και βιωμάτων με πολλά επικίνδυνα γεγονότα και τραύματα, το να έχει πληγωθεί έντονα το άτομο, η θέαση ενός τραυματισμένου ή νεκρού ατόμου, η αίσθηση υπερβολικού φόβου ή τρόμου ή το αίσθημα αβοηθησίας, η απουσία κοινωνικής στήριξης, το ιστορικό μιας ψυχικής ασθένειας ή υπερβολικό άγχους μετά από ένα γεγονός. 

Από την άλλη μεριά, υπάρχουν παράγοντες που μπορούν να ενδυναμώσουν το άτομο, να το κάνουν ψυχικά ανθεκτικό, μειώνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης μετατραυματικής διαταραχής άγχους. Τέτοιου είδους παράγοντες είναι η αναζήτηση στήριξης από άλλους ανθρώπους από το φιλικό ή οικογενειακό περιβάλλον, η εύρεση μιας ομάδας στήριξης όπου θα υπάρχουν και άλλα άτομα που έχουν ζήσει τραυματικά γεγονότα, η ενδυνάμωση του εαυτού ώστε να είναι δυνατός στην αντιμετώπιση ενός κινδύνου, η αναζήτηση στρατηγικών θετικής αντιμετώπισης των προβλημάτων ή η αξιολόγηση των αρνητικών γεγονότων με τέτοιο τρόπο ώστε να κρατήσει τα μαθήματα που του δίνουν, καθώς και η ικανότητα να δρα και να αντιδρά αποτελεσματικά απέναντι σε καταστάσεις που ενέχουν φόβο. 

Όταν οι παραπάνω παράγοντες δεν είναι βοηθητικοί για το άτομο και όταν περνά ο καιρός και τα συμπτώματα συνεχίζουν να είναι έντονα θα ήταν προτιμότερο να ζητηθεί η βοήθεια από έναν ειδικό, ώστε μέσα από τη θεραπεία να αντιμετωπιστεί το τραυματικό γεγονός και να μπορέσει το άτομο να το ξεπεράσει. Ποιο είδος ψυχοθεραπείας είναι πιο βοηθητικό για το άτομο εξαρτάται από ποικίλους παράγοντες. Σε κάθε άτομο η θεραπεία λειτουργεί διαφορετικά, για αυτό κάποια άτομα χρειάζεται να δοκιμάσουν διαφορετικές θεραπευτικές παρεμβάσεις ώστε να διαπιστώσουν ποια λειτουργεί και ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους.

Αν το τραύμα παραμείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα και θεωρηθεί ότι έχει ξεπεραστεί μπορεί να εμφανιστεί με άλλα συμπτώματα ή πιο καλυμμένους τρόπους, όπως με κρίσεις πανικού, με εξάρτηση από ουσίες, με τάσεις αυτοκτονίας, με κακοποιητικές σχέσεις ή με συμπτώματα κατάθλιψης.  

Βιβλιογραφία:

http://www.nimh.nih.gov/health/topics/post-traumatic-stress-disorder-ptsd/index.shtml. Post-traumatic stress disorder.