Κατάθλιψη στην τρίτη ηλικία

Η μοναξιά και οι απώλειες, η απομόνωση και η έλλειψη ενδιαφερόντων, η απώλεια νοήματος ζωής και η μείωση της κινητικότητας οδηγούν πολλά άτομα της τρίτης ηλικίας στην κατάθλιψη. Η κατάθλιψη στην τρίτη ηλικία οφείλεται σε μια συσσώρευση αρνητικών συναισθημάτων και σκέψεων, τραυματικών γεγονότων και βιωμάτων, αλλά και σε προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζει το άτομο. Η κατάθλιψη οδηγεί σε αύξηση της θνησιμότητας στην τρίτη ηλικία, καθώς συνδέεται με καρδιοαγγειακά προβλήματα και άλλα προβλήματα υγείας. 

Το άτομο στην τρίτη ηλικία μπορεί να βιώνει χρόνιο πόνο και να έχει έναν καταπονημένο οργανισμό, ενώ οι επιδράσεις των οργανικών προβλημάτων αποτυπώνονται πάνω στην ψυχολογική κατάσταση και διάθεση του ατόμου. Οι κοινωνικοί περιορισμοί και οι συναισθηματικές μεταπτώσεις οδηγούν το ηλικιωμένο άτομο σε αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό του, καθώς το άτομο ζει με το φόβο της μοναξιάς και της απόρριψης («Θα με ξεχάσουν και θα μείνω μόνος μου», «Κανείς δεν μ’ έχει ανάγκη και δεν μπορώ να προσφέρω τίποτα σε κανέναν»). 

Η μοναξιά αποτελεί μια υποκειμενική αρνητική κατάσταση που δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα και σκέψεις για τον εαυτό. Οι παράγοντες που αυξάνουν τα επίπεδα της μοναξιάς είναι εξωτερικοί και εσωτερικοί, επομένως, εξαρτάται και από το ίδιο το άτομο: πόσο κινητοποιεί τον εαυτό του και πόσο επιδιώκει να παραμείνει ενεργό και δραστήριο, συμμετέχοντας στη ζωή, έχοντας όνειρα και στόχους, επιδιώκοντας να κάνει νέα βήματα και να προχωρήσει. 

Η μοναξιά και η απομόνωση αποτελούν τόσο αίτια όσο και αποτελέσματα της κατάθλιψης, καθώς τα άτομα με κατάθλιψη παραιτούνται από τη ζωή, εμφανίζουν μειωμένα επίπεδα ψυχολογικής προσαρμογής και δυσαρέσκεια από τις οικογενειακές και κοινωνικές σχέσεις. Ένα ακόμη βασικό χαρακτηριστικό της τρίτης ηλικίας είναι οι πολλές απώλειες –απώλειες αγαπημένων προσώπων, φίλων, συγγενών, συντρόφου-, που έχει σαν αποτέλεσμα αύξηση του κινδύνου για εμφάνιση κατάθλιψης.

Τα άτομα της τρίτης ηλικίας έχουν αυξημένες πιθανότητες για εμφάνιση κατάθλιψης και χρειάζεται προσοχή από το περιβάλλον ώστε να εντοπιστούν τα συμπτώματα και να υπάρξει άμεση παρέμβαση. Η απώλεια ενδιαφέροντος, η απομόνωση, οι συναισθηματικές διακυμάνσεις, η απουσία ικανοποίησης και η έλλειψη διάθεσης, η τάση για απομόνωση και μοναξιά, η παραίτηση από τη ζωή αποτελούν ορισμένες ενδείξεις στις οποίες θα πρέπει να δώσουμε προσοχή. 

Τα άτομα της τρίτης ηλικίας έχουν ανάγκη από στενές οικογενειακές σχέσεις, από την ύπαρξη ενός φιλικού και κοινωνικού υποστηρικτικού περιβάλλοντος και την κινητοποίηση για συμμετοχή σε δραστηριότητες. Τα άτομα σε οποία ηλικία και αν βρίσκονται έχουν ανάγκη να νιώθουν ζωντανά και δραστήρια, να μοιράζονται σκέψεις και βιώματα, να οξύνουν τις αισθήσεις, να εκφράζονται με λόγια και συμπεριφορές, να συγχαίρουν τον εαυτό τους και να νιώθουν πλήρεις και ικανοποιημένοι. Η τρίτη ηλικία είναι μια φάση που έχει εμπόδια και δυσκολίες, αλλά που ταυτόχρονα έχει χαρές και ικανοποίηση. Αυτό εξαρτάται από τον τρόπο που εμείς βλέπουμε και αντιμετωπίζουμε τα πράγματα στη ζωή μας, από τον τρόπο που εμείς βιώνουμε την κάθε κατάσταση. Είναι σημαντικό σε όποια ηλικία και αν βρισκόμαστε να κάνουμε όνειρα και να έχουμε στόχους, να αλληλεπιδρούμε με άλλους ανθρώπους και να δίνουμε έμφαση στις σημαντικές για εμάς σχέσεις, να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας και να έχουμε αναπτύξει μια καλή σχέση με τον εαυτό μας και τους σημαντικούς άλλους.

Βιβλιογραφία

Singh, A., & Misra, N. (2009). Loneliness, depression and sociability in old age. Industrial Psychiatry Journal, 18 (1), 51-55.