Αγχώδης διαταραχή μετά από τραυματικό στρες

Τι είναι η αγχώδης διαταραχή μετά από τραυματικό στρες;

Εμφάνιση άγχους μετά από έκθεση του ατόμου σε ακραίο τραυματικό γεγονός. Πρόκειται για γεγονότα όπου το άτομο ήταν παρόν και βίωσε το θάνατο ενός ή περισσότερων ατόμων, το σοβαρό τραυματισμό ατόμων ή απειλή της δικής του σωματικής ακεραιότητας του εαυτού. Είναι μια ψυχική διαταραχή με άμεσες επιπτώσεις στην υγεία του ατόμου. Το άτομο που έχει βιώσει τραυματικά γεγονότα μπορεί να έχει δυσκολίες στη διαχείριση και αντιμετώπιση των δυσκολιών αυτών. Ορισμένα άτομα με το πέρασμα του χρόνου αντί να εμφανίζουν βελτίωση παρουσιάζουν χειροτέρευση των συμπτωμάτων, τα οποία διαρκούν για μήνες ή ακόμη και για χρόνια. 

Το μετατραυματικό στρες έχει συνδεθεί άμεσα με τους στρατιώτες των πολέμων, ενώ άλλα τραυματικά γεγονότα είναι η σωματική ή σεξουαλική επίθεση, η ληστεία, η απαγωγή, η ομηρία, η τρομοκρατική επίθεση, ο βασανισμός, η αιχμαλώτιση, οι φυσικές καταστροφές ή άλλες μαζικές καταστροφές, τα σοβαρά αυτοκινητικά ατυχήματα ή η διάγνωση σοβαρής νόσου που απειλεί τη ζωή του ατόμου. Ο πιο συνηθισμένος εκλυτικός παράγοντας για την εμφάνιση της διαταραχής αυτής στις γυναίκες είναι ο βιασμός, ενώ στους άνδρες είναι η μάχη. Το πιο συνηθισμένο γεγονός που προκαλεί τη διαταραχή αυτή είναι η ξαφνική απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου λόγω θανάτου. 

Η διαταραχή μετά από τραυματικό στρες εκδηλώνεται αρχικά με έντονο φόβο, αίσθημα αβοήθητου ή με τρόμο, ενώ αργότερα το άτομο εμφανίζει επίμονη αναβίωση του τραυματικού γεγονότος, επίμονη αποφυγή ερεθισμάτων που σχετίζονται με το τραύμα, καταστολή της διαθεσιμότητας για ανταπόκριση, καθώς και επίμονα συμπτώματα αυξημένης εγρήγορσης. Το άτομο έχει έντονες αναμνήσεις του γεγονότος και ακούσια του έρχονται εικόνες από όλα όσα βίωσε, ενώ κάθε φορά είναι σαν να ξαναζεί το τραυματικό γεγονός, με αποτέλεσμα να εμφανίζει έντονες συναισθηματικές και σωματικές αντιδράσεις, καθώς και ψυχική εξάντληση.

Η αναβίωση του τραυματικού γεγονότος μπορεί να γίνει με επαναλαμβανόμενες, παρείσακτες αναμνήσεις του γεγονότος, με επαναλαμβανόμενα επώδυνα όνειρα με περιεχόμενο το συγκεκριμένο γεγονός. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστούν στο άτομο παραισθήσεις ή ψευδαισθήσεις σχετικά με το συγκεκριμένο γεγονός. Οτιδήποτε θυμίζει στο άτομο το συγκεκριμένο γεγονός μπορεί να προκαλέσει έντονο άγχος και σωματική ετοιμότητα. Το άτομο αποφεύγει ερεθίσματα που σχετίζονται με το συμβάν, καθώς και συζητήσεις για το γεγονός και σκέψεις και συναισθήματα για το τραύμα. Σε κάποιες περιπτώσεις το άτομο αδυνατεί να επαναφέρει στη μνήμη του κάποια σημαντικά στοιχεία του τραυματικού γεγονότος. 

Μετά το τραυματικό γεγονός το άτομο νιώθει ψυχικά μουδιασμένο και χωρίς να αισθάνεται τίποτα (συναισθηματική αναισθησία). Νιώθει ότι δεν μπορεί να πάρει ευχαρίστηση από τίποτα στη ζωή του και αισθάνεται αποκομμένο και απομακρυσμένο από τους άλλους ανθρώπους. Επίσης, νιώθει ότι δεν μπορεί να προσδοκά τίποτα από το μέλλον του, που το αντιμετωπίζει με μια απογοήτευση ή και αδιαφορία. Πολλές φορές παρουσιάζονται δυσκολίες στον ύπνο, ενώ το άτομο είναι ευερέθιστο και ευαίσθητο στο ξάφνιασμα. Παρουσιάζει δυσκολίες συγκέντρωσης, υποφέρει από συναισθήματα ενοχής. Πρόκειται για συμπτώματα που εμφανίζονται στο άτομο είτε αμέσως μετά το γεγονός ή με καθυστέρηση κάποιων μηνών. Το τραυματικό γεγονός και όλα του προκαλεί έχουν ως αποτέλεσμα το άτομο να εμφανίζει αρνητικές σκέψεις και κακή διάθεση, ενώ δεν μπορεί να αντλήσει ευχαρίστηση αλλά ούτε και βρίσκει κάποιο ενδιαφέρον σε πράγματα γύρω του. Δυσκολεύεται να διατηρήσει στενές διαπροσωπικές σχέσεις και έχει έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις, τις οποίες το περιβάλλον σε κάποιες περιπτώσεις δεν μπορεί να ερμηνεύσει.

Η σοβαρότητα, η διάρκεια και η πορεία της διαταραχής εξαρτάται από την προσωπικότητα του ατόμου, το οικογενειακό περιβάλλον, την προηγούμενη ψυχική κατάσταση του ατόμου και τις παιδικές εμπειρίες του, αλλά και την αντιμετώπιση που δέχονται από το περιβάλλον (Χριστοπούλου, 2008).

Σύμφωνα με τη συμπεριφοριστική προσέγγιση, «το μετατραυματικό άγχος διατηρείται με την αποφυγή όλων των ερεθισμάτων που σχετίζονται με το τραυματικό γεγονός, δηλαδή αποτρέπεται η πρόσβαση στο εξαρτημένο ερέθισμα και συνήθως και η απόσβεση της αντίδρασης του πάσχοντα. Για αυτό και η παρέμβαση συνίσταται στην εκτεταμένη εικονική έκθεση, όπου ο πάσχων με τη βοήθεια του θεραπευτή ανακαλεί όλα τα γεγονότα γύρω από το τραυματικό συμβάν και οδηγείται να το περιγράψει ως εάν να ξανασυμβαίνει. Με αυτό τον τρόπο ο πάσχων μαθαίνει ότι η ανάμνηση δεν είναι ισοδύναμη με την αναβίωση του γεγονότος και έτσι αποδυναμώνεται ο συσχετισμός μεταξύ των συμβάντων και των άλλων ερεθισμάτων» (Χριστοπούλου, 2008, σ. 168).

Βιβλιογραφία

Χριστοπούλου, Α. (2008). Εισαγωγή στην ψυχοπαθολογία του ενήλικα. Αθήνα: Εκδόσεις Τόπος.

http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/post-traumatic-stress-disorder/basics/symptoms/con-20022540. 

 Στο μετατραυματικό στρες το μυαλό είναι σαν να παγώνει στο χρόνο και να μένει σε εκείνο το τραυματικό γεγονός που το άτομο δεν μπορεί να το επεξεργαστεί, δεν μπορεί να το εκλογικεύσει, δεν μπορεί να το ξεπεράσει...