Πόσο μπορώ να μπω στη θέση του άλλου, να κατανοήσω όσα μου λέει και το πώς αισθάνεται και να τον βοηθήσω, δίνοντας έμφαση στα δικά του προβλήματα και στη δική του οπτική;
Η ενσυναίσθηση (empathy) αποτελεί μια πολυσύνθετη διαδικασία, που αφορά: την ικανότητα της συναισθηματικής ταύτισης, η οποία συμβάλλει στην προσπάθεια του ατόμου να έρθει σε επαφή και να καταλάβει κάποιο άλλο άτομο, να επικοινωνήσει μαζί του, κατανοώντας καταστάσεις που βιώνει το άτομο και τις εμπειρίες και τα συναισθήματα που έχει.
Ουσιαστικά, πρόκειται για την ικανότητα του ατόμου να μπορεί να βλέπει τον κόσμο με τα μάτια του άλλου, έτσι ώστε να μπορεί σε μεγάλο βαθμό να καταλάβει τι ακριβώς αισθάνεται ένα άλλο άτομο (Wynn & Wynn, 2006).
Η ενσυναίσθηση αποτελείται από δύο διαστάσεις:
Την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο το άλλο άτομο βλέπει και αντιμετωπίζει τον κόσμο.
Τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις εμπειρίες που υποβόσκουν και δεν εκφράζονται λεκτικά.
Η ενσυναίσθηση ποικίλλει από άτομο σε άτομο και εκφράζεται με διάφορα συναισθήματα, όπως χαρά, λύπη, ενθουσιασμό, σύγχυση, πόνο. Πρόκειται για μια συνθήκη που απαιτείται για την ύπαρξη της συναίσθησης (consciousness) και αποτελεί μια βιολογική ικανότητα των ανθρώπων, καθώς αναπτύσσεται εγγενώς (Thompson, 1999). Απαιτεί την κατανόηση της υποκειμενικής εμπειρίας του άλλου. Αυτό δεν σημαίνει πως αφήνουμε τον άλλο να μαντέψει τι νιώθουμε και γιατί, για αυτό είναι σημαντικό να δίνουμε διευκρινίσεις και να περιγράφουμε τις εμπειρίες μας και τον τρόπο που τις βιώνουμε και γενικότερα τον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα.
Έχω ενσυναίσθηση σημαίνει πως κατανοώ τον άλλο και με βάση τα μέσα που διαθέτω προσπαθώ να τον κατανοήσω. Είναι η ικανότητα να έχω πρόσβαση στα υποκειμενικά συναισθήματα του άλλου και στην κατανόηση του πως νιώθει ο άλλος. Για να μπορέσω να κατανοήσω τον άλλο θα πρέπει να τον
ακούσω, εστιάζοντας στον τρόπο που ο άλλος προσεγγίζει το ζήτημα και όχι με βάση το πώς εγώ το ερμηνεύω στο μυαλό μου, γιατί η δική μου ερμηνεία στηρίζεται στις δικές μου εμπειρίες και οπτικές.
Επιπλέον, η ενσυναίσθηση έχει δύο βασικές πτυχές:
τη γνωστική και τη συναισθηματική, και είναι μια σύνθετη γνωστικο- συναισθηματική εμπειρία που συμβάλλει στην κατανόηση του εαυτού, του άλλου και της σχέσης που έχει αναπτυχθεί μεταξύ τους (Σταλίκας & Χαμοδράκα, 2004).
Εστιάζοντας το ενδιαφέρον μας σε μια στενή διαπροσωπική σχέση, η ενσυναίσθηση αποτελεί ένα κύριο παράγοντα για την επιτυχή εξέλιξη και ανάπτυξη αυτής της σχέσης. Η ενσυναίσθηση προϋποθέτει ανεπτυγμένη συναισθηματική νοημοσύνη.
Μην κρίνεις κάποιον, πριν περπατήσεις για δυο φεγγάρια με τα παπούτσια του.
Ενσυναίσθηση σημαίνει πως μέσα σε μια σχέση είμαι πρόθυμος και έχω την ικανότητα να ακούσω τον άλλο, να αφουγκραστώ τα δικά του συναισθήματα, το δικό του τρόπο θέασης των πραγμάτων, τη δική του οπτική και το δικό του τρόπο ερμηνείας της εκάστοτε κατάστασης. Έχω αναπτυγμένες ικανότητες ενσυναίσθησης σημαίνει ότι ακούω τον άλλο και προσπαθώ να τον καταλάβω «μπαίνοντας» εκείνη τη στιγμή στη θέση του, αλλά και όταν μιλάω στον άλλο, «μπαίνω» στη θέση του για να δω πώς μπορεί να νιώθει με όσα του λέω. Είναι εύκολο να κατηγορώ τον άλλο, να ασκώ κριτική στον άλλο, να τον υποτιμώ ή να τον περιθωριοποιώ, όμως, πώς νιώθει ο άλλος; Αν εγώ ήμουν στη δική του θέση πως θα ένιωθα;
Μπαίνω στη θέση του άλλου δεν σημαίνει ότι είμαι ο άλλος, ούτε ότι χάνω τη δική του ακεραιότητα της ύπαρξής μου και της προσωπικότητάς μου. Ωστόσο, αυτό με βοηθάει να κατανοήσω καλύτερα τον άλλο.
Η ενσυναίσθηση βρίσκεται ή τουλάχιστον θα έπρεπε να βρίσκεται στο επίκεντρο της αγάπης. Είμαι μαζί σου και σ’ αγαπώ σημαίνει πως μπορώ να
μπω στη θέση σου, να σε δεχτώ όπως είσαι και να σε καταλάβω παρά τη διαφορετικότητά σου από μένα. Με κανέναν άνθρωπο δεν έχουμε τις ίδιες εμπειρίες, τα ίδια βιώματα, τον ίδιο ακριβώς τρόπο σκέψης και δεν νιώθουμε τα ίδια συναισθήματα… ωστόσο, μπορούμε να κάνουμε ένα βήμα προς το δικό του μέρος και εν μέρει να «ταυτιστούμε» συναισθηματικά μαζί του, να δούμε την κατάσταση με τα δικά του μάτια, από τη δική του οπτική γωνία. Ακούω τον άλλο και κατανοώ όσα μου λέει, δεν μ’ ενδιαφέρει να ασκήσω κριτική σε όσα μου λέει, ούτε ως αυθεντία να τον συμβουλεύσω.
Σε κάθε διαπροσωπική σχέση είναι σημαντική η ενσυναίσθηση καθώς μας βοηθά να αναπτυχθεί ένας αμοιβαίος σεβασμός: σέβομαι τον άλλο, την ύπαρξή του και τα συναισθήματά του, τις επιλογές και τις σκέψεις του, τον ακούω και προσπαθώ να κατανοήσω σκέψεις, συναισθήματα και αντιδράσεις, συμπεριφορές και κίνητρα… Όταν έχει και ο άλλος ενσυναίσθηση μπορεί να κατανοήσει το δικό μου τρόπο σκέψης, τα δικά μου συναισθήματα και τις συμπεριφορές. Μέσα από την αμοιβαία ενσυναίσθηση εξασφαλίζουμε μια πιο ειλικρινή και βαθιά σχέση, ενώ η ενσυναίσθηση λειτουργεί και ως ένας τρόπος ενθάρρυνσης του άλλου να εκφραστεί ελεύθερα, χωρίς να φοβάται την κριτική του άλλου.
Σε καταλαβαίνω και είμαι εδώ για να σε ακούσω… με προσοχή και χωρίς να σε διακόπτω, χωρίς να σκέφτομαι τι θα σου πω ή τι θα σε συμβουλεύσω…
Η ενσυναίσθηση μας βοηθά να αναπτύξουμε σχέσεις που θα στηρίζονται στην εμπιστοσύνη και το σεβασμό, να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας στον άλλο, να δημιουργήσουμε ένα ασφαλές περιβάλλον που θα ευνοεί την επίλυση διαφόρων ζητημάτων, αλλά και να αποκτήσουμε ανεκτικότητα απέναντι στο διαφορετικό, στο «παρεκκλίνον» από το δικό μας τρόπο σκέψης. Μέσα από τη συναισθηματική ταύτιση με τον άλλο μπορούμε να κατανοήσουμε πώς έφτασε σε συγκεκριμένες επιλογές, συμπεριφορές και πράξεις.
Βιβλιογραφία
Σταλίκας, Α., & Χαμοδράκα, Μ. (2004). Η Ενσυναίσθηση. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Thompson, E. (1999). Empathy and Consciousness. Available: http://www.imprint.co.uk/ pdf/Thompson.pdf
Wynn, R., & Wynn, M. (2006). Empathy as an interactionally achieved phenomenon in psychotherapy. Characteristics of some
Η ενσυναίσθηση (empathy) αποτελεί μια πολυσύνθετη διαδικασία, που αφορά: την ικανότητα της συναισθηματικής ταύτισης, η οποία συμβάλλει στην προσπάθεια του ατόμου να έρθει σε επαφή και να καταλάβει κάποιο άλλο άτομο, να επικοινωνήσει μαζί του, κατανοώντας καταστάσεις που βιώνει το άτομο και τις εμπειρίες και τα συναισθήματα που έχει.
Ουσιαστικά, πρόκειται για την ικανότητα του ατόμου να μπορεί να βλέπει τον κόσμο με τα μάτια του άλλου, έτσι ώστε να μπορεί σε μεγάλο βαθμό να καταλάβει τι ακριβώς αισθάνεται ένα άλλο άτομο (Wynn & Wynn, 2006).
Η ενσυναίσθηση αποτελείται από δύο διαστάσεις:
Την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο το άλλο άτομο βλέπει και αντιμετωπίζει τον κόσμο.
Τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις εμπειρίες που υποβόσκουν και δεν εκφράζονται λεκτικά.
Η ενσυναίσθηση ποικίλλει από άτομο σε άτομο και εκφράζεται με διάφορα συναισθήματα, όπως χαρά, λύπη, ενθουσιασμό, σύγχυση, πόνο. Πρόκειται για μια συνθήκη που απαιτείται για την ύπαρξη της συναίσθησης (consciousness) και αποτελεί μια βιολογική ικανότητα των ανθρώπων, καθώς αναπτύσσεται εγγενώς (Thompson, 1999). Απαιτεί την κατανόηση της υποκειμενικής εμπειρίας του άλλου. Αυτό δεν σημαίνει πως αφήνουμε τον άλλο να μαντέψει τι νιώθουμε και γιατί, για αυτό είναι σημαντικό να δίνουμε διευκρινίσεις και να περιγράφουμε τις εμπειρίες μας και τον τρόπο που τις βιώνουμε και γενικότερα τον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα.
Έχω ενσυναίσθηση σημαίνει πως κατανοώ τον άλλο και με βάση τα μέσα που διαθέτω προσπαθώ να τον κατανοήσω. Είναι η ικανότητα να έχω πρόσβαση στα υποκειμενικά συναισθήματα του άλλου και στην κατανόηση του πως νιώθει ο άλλος. Για να μπορέσω να κατανοήσω τον άλλο θα πρέπει να τον
ακούσω, εστιάζοντας στον τρόπο που ο άλλος προσεγγίζει το ζήτημα και όχι με βάση το πώς εγώ το ερμηνεύω στο μυαλό μου, γιατί η δική μου ερμηνεία στηρίζεται στις δικές μου εμπειρίες και οπτικές.
Επιπλέον, η ενσυναίσθηση έχει δύο βασικές πτυχές:
τη γνωστική και τη συναισθηματική, και είναι μια σύνθετη γνωστικο- συναισθηματική εμπειρία που συμβάλλει στην κατανόηση του εαυτού, του άλλου και της σχέσης που έχει αναπτυχθεί μεταξύ τους (Σταλίκας & Χαμοδράκα, 2004).
Εστιάζοντας το ενδιαφέρον μας σε μια στενή διαπροσωπική σχέση, η ενσυναίσθηση αποτελεί ένα κύριο παράγοντα για την επιτυχή εξέλιξη και ανάπτυξη αυτής της σχέσης. Η ενσυναίσθηση προϋποθέτει ανεπτυγμένη συναισθηματική νοημοσύνη.
Μην κρίνεις κάποιον, πριν περπατήσεις για δυο φεγγάρια με τα παπούτσια του.
Μπαίνω στη θέση του άλλου δεν σημαίνει ότι είμαι ο άλλος, ούτε ότι χάνω τη δική του ακεραιότητα της ύπαρξής μου και της προσωπικότητάς μου. Ωστόσο, αυτό με βοηθάει να κατανοήσω καλύτερα τον άλλο.
Η ενσυναίσθηση βρίσκεται ή τουλάχιστον θα έπρεπε να βρίσκεται στο επίκεντρο της αγάπης. Είμαι μαζί σου και σ’ αγαπώ σημαίνει πως μπορώ να
μπω στη θέση σου, να σε δεχτώ όπως είσαι και να σε καταλάβω παρά τη διαφορετικότητά σου από μένα. Με κανέναν άνθρωπο δεν έχουμε τις ίδιες εμπειρίες, τα ίδια βιώματα, τον ίδιο ακριβώς τρόπο σκέψης και δεν νιώθουμε τα ίδια συναισθήματα… ωστόσο, μπορούμε να κάνουμε ένα βήμα προς το δικό του μέρος και εν μέρει να «ταυτιστούμε» συναισθηματικά μαζί του, να δούμε την κατάσταση με τα δικά του μάτια, από τη δική του οπτική γωνία. Ακούω τον άλλο και κατανοώ όσα μου λέει, δεν μ’ ενδιαφέρει να ασκήσω κριτική σε όσα μου λέει, ούτε ως αυθεντία να τον συμβουλεύσω.
Σε κάθε διαπροσωπική σχέση είναι σημαντική η ενσυναίσθηση καθώς μας βοηθά να αναπτυχθεί ένας αμοιβαίος σεβασμός: σέβομαι τον άλλο, την ύπαρξή του και τα συναισθήματά του, τις επιλογές και τις σκέψεις του, τον ακούω και προσπαθώ να κατανοήσω σκέψεις, συναισθήματα και αντιδράσεις, συμπεριφορές και κίνητρα… Όταν έχει και ο άλλος ενσυναίσθηση μπορεί να κατανοήσει το δικό μου τρόπο σκέψης, τα δικά μου συναισθήματα και τις συμπεριφορές. Μέσα από την αμοιβαία ενσυναίσθηση εξασφαλίζουμε μια πιο ειλικρινή και βαθιά σχέση, ενώ η ενσυναίσθηση λειτουργεί και ως ένας τρόπος ενθάρρυνσης του άλλου να εκφραστεί ελεύθερα, χωρίς να φοβάται την κριτική του άλλου.
Σε καταλαβαίνω και είμαι εδώ για να σε ακούσω… με προσοχή και χωρίς να σε διακόπτω, χωρίς να σκέφτομαι τι θα σου πω ή τι θα σε συμβουλεύσω…
Βιβλιογραφία
Σταλίκας, Α., & Χαμοδράκα, Μ. (2004). Η Ενσυναίσθηση. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Thompson, E. (1999). Empathy and Consciousness. Available: http://www.imprint.co.uk/ pdf/Thompson.pdf
Wynn, R., & Wynn, M. (2006). Empathy as an interactionally achieved phenomenon in psychotherapy. Characteristics of some
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου