Συναισθηματική στέρηση...

Σκέψεις που μπορεί να υποδηλώνουν συναισθηματική στέρηση:

Χρειάζομαι περισσότερη αγάπη από αυτή που μου δίνουν.

Κανείς δεν με καταλαβαίνει πραγματικά.

Με προσελκύουν συνήθως ψυχροί σύντροφοι που δεν μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες μου.

Νιώθω αποκομμένος από τους ανθρώπους που είναι πολύ κοντά μου.

Δεν υπάρχει στη ζωή μου κάποιο ξεχωριστό άτομο που να αγαπώ και το οποίο να επιθυμεί να επικοινωνεί ουσιαστικά μαζί μου ή να ενδιαφέρεται πραγματικά για ότι μου συμβαίνει.

Δεν υπάρχει κανείς που να μου προσφέρει αγάπη, στοργή και συμπαράσταση.

Δεν έχω κανέναν που να μ’ ακούει πραγματικά και που να μπορεί να ανταποκριθεί στις πραγματικές μου ανάγκες και στα συναισθήματά μου.

Μου είναι δύσκολο να αφήνω τους ανθρώπους να με καθοδηγούν ή να με προστατεύουν, ακόμη κι αν αυτό θέλω κατά βάθος.

Μου είναι δύσκολο να αφήνω τους άλλους να με αγαπάνε.

Τις περισσότερες φορές είμαι μόνος.

Τι εκφράζουν όλες οι παραπάνω σκέψεις και πως βιώνονται από το ίδιο το άτομο; Τι συναισθήματα προκαλούν στο άτομο;

«Ποτέ δεν θα μου δώσουν την αγάπη που χρειάζομαι»

Ένα παράδειγμα από το βιβλίο των Young και Klosko (2011: 173)

Ο Τζεντ είναι 39 χρονών, οι γυναίκες πάντα τον απογοητεύουν συναισθηματικά.

Πρόκειται για ένα άτομο αρκετά όμορφο αλλά πολύ ψυχρό. Υπήρχε κάτι το απόμακρο πάνω του, κάτι που ήταν δύσκολο αρχικά να προσαρμοστεί.

Ο ίδιος στην πρώτη συνάντηση ανέφερε ότι έκανε μια σειρά σχέσεων με γυναίκες που ξεκίνησαν από την εφηβική του ηλικία, αλλά καμιά δεν είχε διαρκέσει πάνω από έξι μήνες. Το σκηνικό ήταν πάντα το ίδιο. Κάθε φορά που ξεκινούσε μια σχέση, τον κυρίευε ένα αίσθημα ελπίδας και ενθουσιασμού. Πίστευε πως είχε επιτέλους βρει τη γυναίκα που έψαχνε τόσο καιρό. Παρά την αρχική έντονη έλξη, η σχέση αναπόφευκτα κατέληγε σε αποτυχία. Ο Τζεντ εξέφρασε την απογοήτευσή του.

«Για ακόμη μια φορά συνέβη το ίδιο. Ήμουν σίγουρος ότι θα ήταν διαφορετικά αυτή τη φορά. Ήταν τόσο όμορφα στην αρχή… Αλλά, ακριβώς όπως και με όλες τις άλλες, μετά από λίγο άρχισα να βαριέμαι και να απογοητεύομαι. Ένιωθα ότι ό,τι έκανε με εκνεύριζε και με θύμωνε».

Ενώ, αρχικά ένιωθε μια έντονη ερωτική έλξη σταδιακά έχανε τον ενθουσιασμό του και το μόνο που του απέμενε ήταν ένα αίσθημα απογοήτευσης. Έτσι, οι σχέσεις του κατέληγαν στη διάλυση.

Ένα ακόμη παράδειγμα συναισθηματικής στέρησης από το βιβλίο των Young και Klosko (2011: 174)

Ο Ντάστιν είναι 28 ετών και ερωτεύεται γυναίκες που δεν είναι διαθέσιμες για σχέση. Ο ίδιος αναφέρει τα εξής:

«Μου συμβαίνει πάντα το ίδιο πράγμα. Ερωτεύομαι τρελά μια γυναίκα. Για κάποιο λόγο όμως η σχέση δεν προχωράει. Η Άννα ήταν ήδη παντρεμένη, η Τζέσικα και η Μελίντα είχαν και οι δύο δεσμό, η Λίζα έμενε μακριά, ενώ η Γκέιλ είχε μόλις χωρίσει και δεν ήταν έτοιμη να δημιουργήσει μια νέα σοβαρή σχέση».

Τον προσελκύουν οι ψυχρές και επιφυλακτικές γυναίκες. Όποτε συναντά πιο θερμές και διαχυτικές γυναίκες γρήγορα χάνει το ενδιαφέρον του. Οι γυναίκες που του προκαλούν την προσοχή και παθιάζεται μαζί τους είναι ναρκισσίστριες και εγωκεντρικές, ενώ απαιτούν από τον άλλο πολλά τη στιγμή που οι ίδιες προσφέρουν λίγα ως αντάλλαγμα.

Οι σχέσεις του Ντάστιν είναι θυελλώδεις. Περνάει έντονες συναισθηματικές καταστάσεις και αγωνίες. Καθώς θυμώνει κι εκνευρίζεται, η γυναίκα σιγά- σιγά αρχίζει να δυσαρεστείται και να μην επιθυμεί πια να είναι μαζί του. έτσι, η σχέση διαλύεται. Ο Ντάστιν περνά μια περίοδο απόγνωσης μέχρι να ζήσει ακριβώς την ίδια διαδικασία με την επόμενη γυναίκα.

Η κύρια πεποίθηση του ατόμου που βιώνει συναισθηματική στέρηση είναι ότι οι ανάγκες του δεν πρόκειται ποτέ να καλυφθούν. Οι επιλογές συντρόφου που κάνει επιβεβαιώνουν αυτή την πεποίθησή του και την ενισχύουν.

Πώς νιώθει το άτομο που βιώνει συναισθηματική στέρηση;

Νιώθει διαρκώς πως κάτι του λείπει. Συχνά κυριεύεται από ένα αίσθημα κενού, ενώ η εικόνα που συνήθως εκφράζει είναι αυτή ενός παραμελημένου παιδιού. Βιώνει ένα αίσθημα μοναξιάς και ανυπαρξίας των άλλων. Πείθει τον εαυτό του ότι είναι καταδικασμένος να είναι πάντα μόνος.

Νιώθει συναισθηματικά νεκρός. Μπορεί να υπάρχουν σεξουαλικές σχέσεις, αλλά κύριο χαρακτηριστικό είναι η απουσία συναισθηματικής επαφής. Δεν δένεται με φίλους, συντρόφους, ούτε με μέλη της οικογένειάς του. Το θέλει, αλλά νιώθει ότι οι άλλοι δεν είναι διαθέσιμοι να δεθούν μαζί του. Ουσιαστικά, η δυσκολία βρίσκεται στο ίδιο το άτομο, που είναι παγιδευμένο σε μια συναισθηματική στέρηση, σε μια συναισθηματική απομόνωση. Στην αρχή μιας σχέσης το άτομο νιώθει δυνατό και έτοιμο να απαιτήσει όλα όσα στερήθηκε στις προηγούμενες σχέσεις του. Ωστόσο, αυτό συνήθως το κάνει να φαίνεται πολύ απαιτητικό, ενώ τελικά καταλήγει να απογοητευτεί καθώς οι συναισθηματικές του απαιτήσεις είναι ακόρεστες. Έτσι, γίνεται ένα χρόνια απογοητευμένο άτομο από τις σχέσεις και τους ανθρώπους γύρω του.  

Ένα χαρακτηριστικό των ατόμων που βιώνουν συναισθηματική στέρηση είναι η επιλογή ενός επαγγέλματος ή δραστηριοτήτων μέσω των οποίων προσφέρουν βοήθεια στους άλλους. Η προσφορά φροντίδας στους άλλους μπορεί να αποτελεί ένα τρόπο αναπλήρωσης των συναισθημάτων ή των ανεκπλήρωτων συναισθηματικών αναγκών.

Αιτίες της συναισθηματικής στέρησης

1. Η μητέρα είναι ψυχρή και καθόλου τρυφερή. Δε χαϊδεύει και δεν παίρνει στην αγκαλιά συχνά το παιδί της

2. Το παιδί δεν έχει το αίσθημα ότι το αγαπούν και το εκτιμούν- δε νιώθει πως είναι ένα ον πολύτιμο και ξεχωριστό

3. Η μητέρα δεν αφιερώνει αρκετό χρόνο στο παιδί και δεν του δίνει αρκετή προσοχή

4. Η μητέρα δεν είναι πραγματικά συντονισμένη με τις ανάγκες του παιδιού. δεν είναι ουσιαστικά δεμένη μαζί του.

5. Η μητέρα δεν μπορεί να παρηγορήσει επαρκώς το παιδί. Έτσι, το παιδί δε μαθαίνει να παρηγορεί μόνο του τον εαυτό ή να δέχεται την παρηγοριά των άλλων.

6. Οι γονείς δεν καθοδηγούν επαρκώς το παιδί και δεν το εφοδιάζουν με ένα αίσθημα προσανατολισμού. Δεν υπάρχει τίποτα το σταθερό στο οποίο το παιδί να μπορεί να βασιστεί.

Ένα άτομο που ως ενήλικας βιώνει συναισθηματική στέρηση μπορεί να ήταν ένα παραμελημένο παιδί, ή ένα παιδί που μεγάλωσε με μια ψυχρή ή ναρκισσίστρια μητέρα, που βλέπει το παιδί όχι ως ένα ξεχωριστό άτομο με τις δικές του ανάγκες, αλλά ως προέκταση του ίδιου της του εαυτού. Το παιδί μεγαλώνοντας μπορεί να αναρωτιέται έντονα «γιατί το γέννησαν, αφού ποτέ δεν ενδιαφέρθηκαν για αυτό;». Η ανάπτυξη μιας ψυχρής και απρόσωπης σχέσης του παιδιού με τη μητέρα μπορεί να οδηγήσει σε έναν ενήλικα που επιλέγει μη διαθέσιμους συντρόφους, επιλέγοντας και ξαναβιώνοντας το οικείο μοτίβο της μητρικής φιγούρας και της συμπεριφοράς που δέχθηκε από αυτή. Η ύπαρξη μιας ψυχρής μητέρας μπορεί να αντισταθμιστεί από την ανάπτυξη μιας ζεστής πατρικής σχέσης με το παιδί. Η πατρική αγάπη μπορεί να λειτουργήσει σαν αντίδοτο στη συναισθηματική στέρηση του παιδιού. Ο πατέρας μπορεί να αντιληφθεί την ανεπάρκεια της μητέρας και να αναλάβει έναν πιο ενεργητικό ρόλο στην προσφορά φροντίδας του παιδιού, καλύπτοντας το συναισθηματικό κενό του παιδιού.

Κορίτσια που είχαν έναν απόμακρο πατέρα μπορεί να επαναδραστηριοποιήσουν αυτό το μοτίβο στις ερωτικές τους σχέσεις, αλλά όχι σε τόσο μεγάλο βαθμό σε άλλου είδους σχέσεις. Επίσης, αγόρια που είχαν μια απόμακρη μητέρα αλλά ένα στοργικό πατέρα μπορεί να αναπτύξουν συναισθηματική στέρηση στις ερωτικές τους σχέσεις, όχι όμως και στις φιλικές ή οικογενειακές τους σχέσεις.

Ένα άτομο που βιώνει την παγίδα της συναισθηματικής στέρησης μπορεί να αποφεύγει εντελώς τις ερωτικές σχέσεις ή να εμπλέκεται σε αυτές μόνο για ένα μικρό χρονικό διάστημα. Θεωρεί ότι η στρατηγική της απόδρασης είναι αυτή που θα το βοηθήσει να μην πληγώνεται.

Συνήθως, στην αρχή μιας σχέσης το άτομο με συναισθηματική στέρηση μπορεί να νιώθει:

Δεν μ’ ακούει.

Θέλει να μιλάει μόνο αυτός.

Αισθάνεται αμηχανία όταν μ’ αγγίζει ή με φιλάει.

Δεν μου αφιερώνει αρκετό χρόνο.

Είναι ψυχρός και επιφυλακτικός.

Δεν με συμπαραστέκεται όταν είμαι ευάλωτος

Δεν ενδιαφέρεται να δεθεί μαζί μου όσο εγώ.

Δεν καταλαβαίνει τα συναισθήματά μου.

Δίνω πολύ περισσότερα από ότι μου δίνει αυτή η σχέση.

Όσο λιγότερα μου δίνει τόσο πιο πολύ παθιάζομαι.

Είναι σημαντικό να επιλεγεί ένα άτομο που είναι πρόθυμο να δοθεί συναισθηματικά και να δεθεί…

Οι βασικές παγίδες της συναισθηματικής στέρησης κατά την πορεία μιας σχέσης είναι οι εξής:

Δεν μιλάμε στο/ στη σύντροφο μας για τις ανάγκες μας και στη συνέχεια νιώθουμε απογοήτευση όταν αυτές δεν ικανοποιούνται.

Δεν εξηγούμε στο/ στη σύντροφο πώς αισθανόμαστε και στη συνέχεια νιώθουμε απογοήτευση όταν αυτός/ ή δεν μας καταλαβαίνει.

Δεν επιτρέπουμε στον εαυτό μας είναι ευάλωτος ώστε ο/η  σύντροφος να μπορεί να μας προστατεύσει ή να μας καθοδηγήσει.

Νιώθουμε στερημένοι αλλά δεν λέμε τίποτα. Μας κυριεύει ένα αίσθημα δυσαρέσκειας.

Θυμώνουμε και γινόμαστε απαιτητικοί.

Κατηγορούμε συνεχώς το σύντροφό μας ότι δεν μας δίνει αρκετή προσοχή.

Γινόμαστε απόμακροι και απρόσιτοι.

Οι συμπεριφορές που υιοθετεί το άτομο με συναισθηματική στέρηση οδηγούν στη διάλυση μιας σχέσης, με αποτέλεσμα το ίδιο να επιβεβαιώνει όλα όσα πιστεύει για τις σχέσεις και ενδόμυχα προσδοκά από την εξέλιξη μιας σχέσης. Το άτομο μπορεί να συμπεριφέρεται εχθρικά ή να γίνεται έντονα απαιτητικό, θεωρώντας ως δεδομένο ότι θα πρέπει να καλυφθούν οι ανάγκες του –εκδηλώνοντας έντονα ναρκισσιστικά στοιχεία- ή να περιμένει από το/ τη σύντροφο να μαντέψει τις ανάγκες του και να τις εκπληρώσει χωρίς το ίδιο να τις εκφράζει. Τα ναρκισσιστικά στοιχεία του ατόμου συνήθως φαίνονται από τις απαιτήσεις που εκφράζει. Ένα ναρκισσιστικό άτομο συνήθως είναι έντονα απαιτητικό για περισσότερο επιφανειακές –υλικές- ανάγκες, αναζήτηση υλικών αγαθών που χρησιμοποιούνται ως υποκατάστασης της αγάπης και της κατανόησης που στην πραγματικότητα έχει ανάγκη.

Η αλλαγή της παγίδας της συναισθηματικής στέρησης

1. Συνειδητοποιήστε τη στέρηση της παιδικής ηλικίας. Πόσο παραμελημένο παιδί έχετε νιώσει; Η στέρηση μπορεί να αφορά τη στοργή (ζεστασιά, ενδιαφέρον, σωματική τρυφερότητα), τη συναισθηματική κατανόηση (κατανόηση και εκτίμηση των συναισθημάτων σας) ή την προστασία (παροχή δύναμης, κατεύθυνσης και καθοδήγησης, ασφάλεια).

2. Εντοπίστε τα συναισθήματα στέρησης στις τωρινές σας σχέσεις. Πόσο καλύπτονται οι ανάγκες για στοργή, κατανόηση, καθοδήγηση;

3. Επανεξετάστε τις παλιές σας σχέσεις και διευκρινίστε τα επαναλαμβανόμενα σενάρια. Ποιες είναι οι συμπεριφορές και οι επιλογές σας που επαναλαμβάνονται; Τι είδους συντρόφους επιλέγουμε;

4. Αν συναντήσετε ένα σύντροφο που είναι συναισθηματικά γενναιόδωρος, δώστε στη σχέση μια ευκαιρία να εξελιχθεί. Ζητήστε αυτό που θέλετε. Μοιραστείτε την ευαλωτότητά σας με το/ τη σύντροφό σας. Είναι πιο εύκολο να το βάλουμε στα πόδια από μια σχέση που είναι μεν υγιής, αλλά μας οδηγεί δε σε περίεργα- νέα συναισθήματα, καθώς δεν είμαστε εξοικειωμένοι σε μια τέτοια σχέση και νιώθουμε περίεργα ή αμήχανα απέναντι σε μια σχέση που ικανοποιεί τις ανάγκες μας. Αυτό που θέλαμε, τώρα το βιώνουμε κι όμως είμαστε έτοιμοι να το απορρίψουμε (φόβος της αλλαγής ή φόβος του αγνώστου).

5. Αποφύγετε τους ψυχρούς συντρόφους που σας προκαλούν έντονη έλξη.

6. Σταματήστε να κατηγορείτε το σύντροφό σας και να απαιτείτε να εκπληρωθούν οι ανάγκες σας.

 Ουσιαστικά, αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να σταματήσουμε να παρουσιάζουμε τον εαυτό μας ως άτρωτο πιστεύοντας ότι μ’ αυτό τον τρόπο θα τον προστατέψουμε από την απογοήτευση και από το να πληγωθούμε. Επομένως, γινόμαστε πιο ειλικρινείς και άμεσοι στις στενές προσωπικές μας σχέσεις, επιλέγοντας να αποκαλύψουμε την ευαλωτότητα του εαυτού μας δείχνοντας εμπιστοσύνη τόσο στον εαυτό μας όσο και στο σύντροφό μας ότι αυτή τη φορά θα τα καταφέρουμε, μέσα από την έκφραση των σκέψεων και των συναισθημάτων μας απέναντι στο σύντροφό μας.

Το ερώτημα που παραμένει είναι: πόσο μπορούμε να εμπιστευτούμε τον εαυτό μας στα χέρια του άλλου; Πόσο μπορούμε να αφεθούμε ώστε να έρθουμε σε ουσιαστική επαφή μαζί του;

 

Αποσπάσματα από το βιβλίο «Ανακαλύπτοντας ξανά τη ζωή σας» των Young, J.E. και Klosko, J.S. (2011)- Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη.

Μισογυνισμός...

Ο μισογυνισμός, το μίσος δηλαδή για τις γυναίκες, η δυσπιστία προς τις γυναίκες, είναι ένας όρος με μακρά και ισχυρή παράδοση και είναι καθιερωμένος έχοντας βαθύ εθιμικό υπόβαθρο. Ο αντίθετος όρος δεν υπάρχει, ή τουλάχιστον δεν υπάρχει μια λεκτική έκφραση για να χρησιμοποιηθεί για το μίσος των γυναικών προς τους άνδρες. Η γυναίκα αποτελεί ένα πρόσωπο που συγκεντρώνει αντίθετα και αντιφατικά χαρακτηριστικά. Η γυναίκα πάντα ήταν αντικείμενο λατρείας και προστασίας αλλά και αντικείμενο αποστροφής, παραμέλησης και ονειδισμού. Η γυναίκα ενσαρκώνει το πνεύμα του καλού και του κακού, μπορεί να είναι η γλυκιά Παναγία ή μια κακόβουλη μάγισσα, μπορεί να οδηγήσει έναν άνδρα στη σωτηρία ή να τον συμπαρασύρει μαζί της στην κόλαση, μπορεί να είναι καλή ή κακή (Αντωνοπούλου, 1999).

Ο μισογυνισμός αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του ανδρισμού και της πατριαρχίας. Ο μισογυνισμός γίνεται εμφανής όχι μόνο σε βίαια προς τις γυναίκες γεγονότα, όπως είναι ο βιασμός και η κακοποίηση αλλά και σε γεγονότα που θεωρούνται αθώα και χωρίς κανένα ίχνος μίσους προς τις γυναίκες, όπως είναι τα καλλιστεία, η γκετοποίηση στο χώρος της εργασίας και τα διάφορα σεξουαλικά ήθη και έθιμα. Ο μισογυνισμός περιλαμβάνει τις πεποιθήσεις ότι οι γυναίκες είναι κουτές, μικροπρεπείς, πανούργες, ανέντιμες, ανόητες, κουτσομπόλες, παράλογες, ανίκανες, ναρκισσίστριες, ευνουχίστριες, βρόμικες, υπερευαίσθητες, ανίκανες να κάνουν αλτρουιστικές ή ηθικές αξιολογήσεις, υπερσεξουαλικές ή υποσεξουαλικές, διαβολικές και επικίνδυνες, με έλλειμμα υπευθυνότητας και ηθικών αρετών (Αντωνοπούλου, 1999). Αυτές οι πεποιθήσεις για τις γυναίκες διευκολύνουν τους άνδρες να κατέχουν τον έλεγχο και την κυριαρχία πάνω στις γυναίκες και να μπορούν να τις χειραγωγούν και να τις κακοποιούν, έχοντας έτοιμες δικαιολογίες. 

Ο μισογυνισμός είναι ένας τρόπος να δικαιολογούν οι άνδρες τα κάθε είδους μαρτύρια που κάνουν στις γυναίκες, ενισχύει την επιχειρηματολογία για περιθωριοποίηση. Ο μισογυνισμός, λοιπόν, έχει τις ρίζες του στα βάθη τον αιώνων και φαίνεται πως οφείλεται στην ανεξήγητη αναπαραγωγική δύναμη των γυναικών, γεγονός που οδηγούσε σε υποψία, εχθρότητα, αντιπαλότητα και κατασταλτική συμπεριφορά απέναντι στις γυναίκες. Από τις πρωτόγονες μέχρι τις σύγχρονες κοινωνίες ο φόβος και το μίσος για τις γυναίκες τροφοδοτήθηκε ή και αναζωπυρώθηκε από τις θρησκείες, τις νομοθεσίες των πρώτων κρατών και το πατριαρχικό σύστημα εξουσίας. Οι στάσεις των ανδρών απέναντι στις γυναίκες αντανακλούν και διαιωνίζουν την κοινωνική τάξη, για αυτό και ο μισογυνισμός μπορεί να θεωρηθεί το αποτέλεσμα του συστήματος που καθιερώνει την ανδρική υπεροχή και όχι το αίτιό της (Αντωνοπούλου, 1999).

Βιβλιογραφία

Αντωνοπούλου, Χ. (1999). Κοινωνικοί ρόλοι των δύο φύλων. Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη.

Οικογένειες με ομοφυλόφιλους γονείς

Κατά πόσο η ομοσεξουαλικότητα (homosexuality) δημιουργεί προβλήματα στα παιδιά που μεγαλώνουν σε οικογένειες με ομοφυλόφιλους γονείς; Έρευνες πάνω στο συγκεκριμένο θέμα υπάρχουν τουλάχιστον τριάντα χρόνια πριν δείχνοντας το ενδιαφέρον για τέτοιου είδους ζητήματα αλλά και την ανάγκη να δοθούν απαντήσεις σε κάτι προφανώς υπαρκτό, το οποίο όμως ακόμη και σήμερα πιστεύουμε ή θέλουμε να πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει. Ένα θέμα ταμπού; Ένα θέμα που θεωρούμε ότι καταστρέφει τη «φυσιολογική ροή» της κοινωνίας στην οποία ζούμε; Ένα θέμα με το οποίο δεν είμαστε εξοικειωμένοι, οπότε καλύτερα να μην το αγγίζουμε;

Το κύριο ερώτημα όμως παραμένει, ανεξάρτητα από ιδεολογικές, κοινωνικές, ηθικές, πολιτισμικές και τα λοιπά τοποθετήσεις που προκύπτουν. Το ερώτημα παραμένει και είναι τι αντίκτυπο έχει μια οικογένεια με ομοφυλόφιλους γονείς στην ανάπτυξη των παιδιών και την εδραίωση της ταυτότητας του φύλου. 

Πηγαίνοντας αρκετά χρόνια πίσω, το 1986, έρευνα των Harris και Turner πραγματοποιήθηκε σε 23 ομοφυλόφιλους γονείς και σε 16 γονείς που μεγάλωναν μόνοι τα παιδιά τους. Οι γονείς του δείγματος βρέθηκε ότι είχαν αναπτύξει θετικές σχέσεις με τα παιδιά τους. Οι ετεροφυλόφιλοι γονείς κατέβαλλαν μεγαλύτερες προσπάθειες ώστε να υπάρχει και το πρότυπο του αντίθετου φύλου για το παιδί, ενώ δεν βρέθηκαν διαφορές ως προς τις συμπεριφορές που είχαν ως γονείς. Η ομοφυλοφιλία διαπιστώθηκε ότι δεν επηρέαζε την αποτελεσματικότητα του ατόμου στο ρόλο του γονέα, ενώ δεν παρατηρήθηκαν σημαντικά προβλήματα στις σχέσεις των ομοφυλόφιλων γονέων με τα παιδιά τους.

Οι περισσότερες έρευνες τονίζουν ότι δεν παίζει τόσο ρόλο η σεξουαλική ταυτότητα των γονέων όσο το περιβάλλον και ο τρόπος με τον οποίο μεγαλώνουν τα παιδιά τους, ο ρόλος που υιοθετούν ως γονείς. Οι περισσότερες έρευνες συγκλίνουν στο γεγονός ότι ίσως είναι καλύτερα να μεγαλώνεις με δύο ομοφυλόφιλους γονείς παρά με δύο αδιάφορους ή κακοποιητικούς γονείς. Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να απαντήσει με σιγουριά στο τι αντίκτυπο μπορεί να έχει το μεγάλωμα σε μια τέτοια οικογένεια για το ίδιο το παιδί. 

Τι φόβοι και ανησυχίες υπάρχουν για παιδιά που μεγαλώνουν σε ομοφυλόφιλες οικογένειες. Πρόκειται για φόβους και ανησυχίες που δεν έχουν αποδειχθεί μέχρι σήμερα και δεν μπορούμε με σιγουριά να βγάλουμε συμπεράσματα.

Τα παιδιά που μεγαλώνουν με ομοφυλόφιλους γονείς αναπτύσσονται με διαφορετικό τρόπο σε ψυχολογικό, κοινωνικό και σεξουαλικό επίπεδο;

Τα παιδιά αυτά αναπτύσσουν ακατάλληλες συμπεριφορές για τους ρόλους των δύο φύλων ή βιώνουν σεξουαλικές συγκρούσεις;

Τα παιδιά αυτά είναι στιγματισμένα και αντιμετωπίζουν συγκρούσεις με τους συνομηλίκους τους, με αποτέλεσμα να μειώνονται τα επίπεδα της ψυχικής τους υγείας, της αυτοεκτίμησης και των κοινωνικών σχέσεων;

(Gold et al., 1994)

Τα παιδιά επηρεάζονται περισσότερο από τη φύση των σχέσεων και των αλληλεπιδράσεων που υπάρχουν μέσα στην οικογένεια, παρά από το είδος της σεξουαλικότητας των γονέων.

Ακόμη και σήμερα δεν υπάρχουν στατιστικά στοιχεία για τον αριθμό των γονέων που είναι ομοφυλόφιλοι και μεγαλώνουν με το σύντροφό τους ένα ή περισσότερα παιδιά. Η μυστικότητα που υπάρχει για ένα θέμα ταμπού όπως το συγκεκριμένο και ο φόβος για την κοινωνική κατακραυγή κρατά κλειστά τα στόματα. Ωστόσο, πρόκειται για μια πραγματικότητα που συμβαίνει γύρω μας. Τα αυξανόμενα επίπεδα κοινωνικής αποδοχής της διαφορετικότητας αναφορικά με τον σεξουαλικό προσανατολισμό επιτρέπουν σε περισσότερα ομοφυλόφιλα άτομα ή ζευγάρια να πάρουν την απόφαση να αποκτήσουν οικογένεια. Οι ομοφυλόφιλοι ενήλικες επιλέγουν να γίνουν γονείς για τους ίδιους λόγους που επιλέγουν και οι ετεροφυλόφιλοι ενήλικες να αποκτήσουν παιδιά. Η επιθυμία για απόκτηση ενός παιδιού αποτελεί μια βασική ανθρώπινη ανάγκη, που στηρίζεται στο ένστικτο και ικανοποιεί την επιθυμία των ανθρώπων να συνεχίσουν την οικογενειακή τους ιστορία και να αποκτήσουν μια συνέχεια του εαυτού τους. Από την άλλη μεριά, βασική ανάγκη των παιδιών μέσα σε μια οικογένεια είναι να δέχονται αγάπη και φροντίδα από τους άλλους και να νιώθουν ασφάλεια και στήριξη μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον. Οι γονείς, είτε είναι ετερόφυλοι, είτε είναι ομοφυλόφιλοι, μοιράζονται ορισμένες κοινές ανησυχίες, μεταξύ των οποίων είναι ο χρόνος, οι απαιτήσεις και οι ευθύνες της γονεϊκότητας. Οι γονείς αναρωτιούνται πώς τα παιδιά τους επηρεάζονται από τη σχέση του ζευγαριού αλλά και την ικανότητά τους να συνδυάσουν τους μέχρι τώρα ρόλους τους με το ρόλο του γονέα. Οι ομοφυλόφιλοι όταν γίνονται γονείς έχουν να αντιμετωπίσουν ορισμένες πρόσθετες προκλήσεις, που ξεκινούν ακόμη και από την επιλογή του τρόπου απόκτησης του παιδιού (δωρητής σπέρματος, παρένθετη μητέρα, υιοθεσία, κ.τ.λ). Σε αυτό το σημείο τίθενται ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο αναπαραγωγής που θα επιλεγεί. Στην περίπτωση του δωρητή σπέρματος υπάρχει το δίλημμα της επιλογής ενός ανώνυμου δωρητή ή ενός δωρητή που θα γνωρίζει για τη γέννηση του παιδιού, ίσως από το ευρύτερο οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον.

Όσον αφορά την ταυτότητα του φύλου παιδιών προσχολικής ηλικίας που μεγαλώνουν με λεσβίες μητέρες έχει βρεθεί ότι αναπτύσσεται με βάση το βιολογικό φύλο του παιδιού. Κανένα από τα παιδιά αυτά δεν εμφάνισε σύγχυση ως προς την ταυτότητα του φύλου του, ενώ δεν παρατηρήθηκαν διαφοροποιήσεις ανάμεσα στα παιδιά αυτά και τα παιδιά που μεγάλωναν με ετεροφυλόφιλες μητέρες ως προς τα παιχνίδια, τις δραστηριότητες, το ντύσιμο και τις προτιμήσεις για φίλους (Perrin, 2002).

Παπαδοπούλου Ελένη- Ψυχολόγος, MSc.

Βιβλιογραφία

Gold, M.A., Perrin, E.C., Futterman, D., & Friedman, S.B. (1994). Children of gay or lesbian parents. Pediatrics in Review, 15 (9), 354- 358.

Harris, M.B., & Turner, P.H. (1986). Gay and lesbian parents. Journal of Homosexuality, 12 (2), 101- 113.

Perrin, E.C. (2002). Technical report: Coparent or second- parent adoption by same- sex parents. Pediatrics, 109 (2), 341- 344.