Τα αδέρφια παιδιών με αναπηρία

Τα αδέρφια των παιδιών με αναπηρία έχουν και αυτά… ανάγκες. Είναι σημαντικό η οικογένεια μέσα σε όλα αυτά που καλείται να αντιμετωπίσει να μην ξεχνά και τα αδέρφια του παιδιού με αναπηρία. Η παρουσία ενός παιδιού με ειδικές ανάγκες μέσα στην οικογένεια ανατρέπει τις ισορροπίες της οικογένειας και έχει αντίκτυπο στη δομή αυτής της οικογένειας.

Η αναπηρία ενός παιδιού μέσα στην οικογένεια επιφέρει σημαντικές αλλαγές στη σχέση των μελών της. Από την αρχή οι απαιτήσεις για τη φροντίδα του παιδιού με ειδικές ανάγκες είναι ιδιαίτερα αυξημένες, με αποτέλεσμα να απαιτείται η αφοσίωση των γονιών στο συγκεκριμένο παιδί, ενώ τα αδέρφια του μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα, καθώς οι γονείς δεν έχουν ούτε χρόνο, ούτε δυνάμεις για να ασχοληθούν με τα υπόλοιπα παιδιά τους. Εκτός από τις υλικές ανάγκες που καλούνται να καλύψουν σχετικά με το παιδί με ειδικές ανάγκες θα πρέπει να καλύψουν και αυξημένες ανάγκες σχετικά με την συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού. Η συναισθηματική έγνοια του γονιού για το παιδί με ειδικές ανάγκες είναι μεγάλη.

Τα αδέρφια των παιδιών με αναπηρία έχουν ανάγκη να μιλούν για γεγονότα που τους απασχολούν, ενώ ανάλογα με την ηλικία στην οποία βρίσκονται θα πρέπει να τους παρέχεται και η κατάλληλη ενημέρωση και πληροφόρηση σχετικά με την αναπηρία του αδερφού τους ή της αδερφής τους. Είναι σημαντικό τα παιδιά μέσα στην οικογένεια να νιώθουν ασφάλεια και εμπιστοσύνη και να νιώθουν ότι μπορούν να μιλήσουν για γεγονότα που τους προκαλούν ψυχική αναστάτωση, ανησυχία και πόνο σχετικά με καταστάσεις που συνδέονται με την αναπηρία του μέλους μέσα στην οικογένεια.

Είναι, επίσης, σημαντικό να αισθάνονται ότι μπορούν να μιλούν για τους φόβους και τις ανησυχίες τους όταν το θέλουν και να μην σκέφτονται ότι η αναπηρία αποτελεί ένα θέμα που θα πρέπει να αποφεύγεται και να μην συζητιέται μέσα στην οικογένεια. Τα αδέρφια των παιδιών με ειδικές ανάγκες μπορεί να νιώσουν ζήλια και απόρριψη λόγω της υπερπροστασίας των γονιών απέναντι στο παιδί με ειδικές ανάγκες, καθώς και πίκρα και ψυχική κούραση.

Τα παιδιά που έχουν αδερφό ή αδερφή με αναπηρία πολλές φορές έρχονται σε δύσκολη θέση όταν αισθάνονται ότι οι άνθρωποι καρφώνουν το βλέμμα πάνω στον αδερφό τους με ειδικές ανάγκες. Κάθε φορά που συμβαίνει αυτό νιώθουν ντροπή, αμηχανία, ενόχληση και θυμό.

Σε τέτοιου είδους καταστάσεις θα πρέπει ο γονιός να παρεμβαίνει και να εξηγεί στο παιδί ότι οι άνθρωποι στρέφουν την προσοχή τους ή καρφώνουν το βλέμμα όταν βλέπουν κάτι διαφορετικό ή κάτι που κεντρίζει το ενδιαφέρον. Τον καθένα θα τον ενοχλούσε ένα επίμονο βλέμμα, ενώ κάποιοι είναι ιδιαίτερα περίεργοι ή αγενείς. Μια τέτοια συμπεριφορά θα μπορούσε να αντιμετωπίσει οποιοσδήποτε αν έβγαινε έξω εκκεντρικά ντυμένος ή με μια πολύ διαφορετική από τους υπόλοιπους εμφάνιση.

Ωστόσο, ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσουμε τέτοιες καταστάσεις είναι να μην δίνουμε σημασία στα βλέμματα των άλλων. Προσπαθούμε να εστιάσουμε σε ευχάριστα πράγματα, που κάνουμε εκείνη τη στιγμή, όπως στη βόλτα, τα ψώνια, ή οτιδήποτε άλλο, γενικά στο να απολαύσουμε την παρέα των ατόμων με τα οποία έχουμε βγει έξω.

Από την πλευρά των ενηλίκων θα πρέπει να γίνεται συζήτηση και αναφορά σε τέτοια περιστατικά, όταν βλέπουμε ότι το παιδί νιώθει άσχημα. Οι ενήλικες θα πρέπει επίσης να γνωρίζουν ότι αποτελούν πρότυπο για τα παιδιά τους. Ο τρόπος με τον οποίο οι ίδιοι αντιδρούν σε τέτοιου είδους καταστάσεις λειτουργεί ως πρότυπο στα παιδιά.

Όταν τα αδέρφια των παιδιών με ειδικές ανάγκες βρίσκονται στην εφηβεία οι ανάγκες τους είναι διαφορετικές, συνεχίζουν όμως να υπάρχουν. Οι έφηβοι περνούν μια συναισθηματική επανάσταση. Πολλές φορές αντιδρούν έντονα στην εμπλοκή που απαιτούν οι γονείς τους σχετικά με τη φροντίδα του αδερφού τους. Επίσης, μπορεί να νιώθουν έντονα φορτωμένοι με ευθύνες και υποχρεώσεις, και να συγκρίνουν τους εαυτούς τους με τους άλλους εφήβους που είναι ξέγνοιαστοι και δεν αντιμετωπίζουν τέτοιου είδους προβλήματα.

Οι γονείς ας μην ξεχνούν ότι η έλλειψη σωστής και επαρκούς πληροφόρησης και αντικειμενικής γνώσης είναι ένα μεγάλο εμπόδιο για να μπορέσουν τα παιδιά να επεξεργαστούν και κάποια στιγμή να αποδεχθούν την αναπηρία του αδερφού τους ή της αδερφής τους. Πολλά προβλήματα μπορεί να εμφανιστούν στην ανάπτυξη μιας σχέσης ανάμεσα στο παιδί με ειδικές ανάγκες και τα αδέρφια τους, καθώς και στην ψυχική υγεία των παιδιών.

Οι γονείς καλούνται να βρουν και να διατηρήσουν ισορροπίες μέσα στην οικογένεια και να μπορέσουν να ζουν αρμονικά τα παιδιά μέσα στην οικογένεια. Οι έφηβοι αντιδρώντας με έντονο τρόπο μπορεί να εκφράσουν παράπονα προς τους γονείς γιατί δεν τους συμπαραστέκονται αρκετά και συναισθηματικά νιώθουν ότι βρίσκονται στο περιθώριο. Είναι καλό οι γονείς να αντιδράσουν με κατανόηση και υπομονή, αν και οι ίδιοι είναι ιδιαίτερα ψυχικά κουρασμένοι από την κατάσταση που βιώνουν.

Παπαδοπούλου Ελένη

Ψυχολόγος