Μόνος στην αλλαγή του έτους…

Αφιερωμένο σε εκείνους τους ανθρώπους που τις ημέρες των εορτών νιώθουν να τους κυριεύει ανείπωτη θλίψη.

 

Φέτος για άλλη μια φορά θα περάσεις μόνος την αλλαγή του έτους κι αυτό σε θλίβει. Είσαι βυθισμένος σε αμέτρητες αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό σου, αλλά και τους άλλους. Ψάχνεις να βρεις τι πήγε στραβά και δεν θα έχεις παρέα. Πέρα από τη θλίψη σε κυριεύει ο θυμός, η απογοήτευση, η απελπισία, η μελαγχολία, η αυτό-λύπηση, η αμηχανία, η ενοχή. Ενίοτε, η ζήλια κι ο φθόνος για όσους δεν είναι μόνοι. Αναπολείς εκείνες τις φορές που τα πράγματα δεν ήταν τόσο θλιβερά και μίζερα. Γυρνάς πίσω στο χρόνο και προσπαθείς να εξηγήσεις μέσα στο μυαλό σου όλα τα λάθη σου, όλα εκείνα τα βήματα και τις αποφάσεις που πήρες και που σε οδήγησαν στην απύθμενη μοναξιά που αυτές ειδικά τις μέρες γιγαντώνεται παντού μέσα και γύρω σου. Και ως διά μαγείας ένα δριμύ κατηγορώ ενάντια στο άτομό σου ξεπηδά στην αρχή σαν μια φλογίτσα που όσο περνά η ώρα δυναμώνει. Οι αδηφάγες φλόγες της αυτοκατηγόριας επιζητούν να σε κατασπαράξουν, να σε κάνουν παρανάλωμα του πυρός που θα θρέψει έστω για μια στιγμή τον δράκο σου, μια στιγμή που θα είναι καταστρεπτική, αλλά συνάμα λυτρωτική.

Κι έτσι γεννιούνται σχεδόν από το πουθενά σκέψεις θολές, μπερδεμένες, αυτοκαταστροφικές για το ίδιο το είναι σου. Αρχίζεις να πιστεύεις ότι ο αφανισμός σου θα σε απαλλάξει από τον αστείρευτο πόνο που σε έχει τσακίσει και που δεν τολμάς να εξομολογηθείς ούτε στον ίδιο σου τον εαυτό, καθώς από το βάρος του θα λύγιζες  μια ώρα αρχύτερα. Φλερτάρεις, λοιπόν, με το θάνατο γιατί εκείνες τις ώρες σου δίνει την ψευδαίσθηση ότι δεν είσαι μόνος. Ο θάνατος άξαφνα γίνεται φίλος σου γιατί είναι ο μόνος που πλέον συνδιαλέγεται μαζί σου κι ο μόνος που δεν αποστρέφεται την παρέα σου. Η ζωή αν και στον αντίποδα σε έχει από καιρό εγκαταλείψει, σου έχει γυρίσει την πλάτη και τώρα θεωρείς ότι ήρθε η δική σου σειρά για να της γυρίσεις την πλάτη σου.

Είναι τόσο βαρύς κι αβάσταχτος ο πόνος της μοναξιάς που δεν μπορείς να τον αντέξεις και θεωρείς ότι θα λυτρωθείς μονάχα αν βάλεις ένα τέλος σε ό,τι σε συνδέει με αυτού του είδους τον αφόρητο πόνο. Είναι ένας πόνος που ταλανίζει αρχικά τη σκέψη, έπειτα τα συναισθήματά σου και καταλήγει στο σώμα. Ο πόνος δεν κάνει διακρίσεις, μπορεί να συμβεί στον καθένα, ανεξαρτήτου φύλου, φυλής, θρησκείας, κοινωνικής τάξης κοκ. Ακόμη κι αν βλέπεις τη μοναξιά σαν μια ήττα σου, ποιος σου είπε ότι οι άνθρωποι δεν ηττούνται; Ένας πόλεμος δε θα κριθεί από μια νίκη ή μια ήττα. Στη ζωή όλοι μας δίνουμε αμέτρητες μάχες κι αυτός που γυρνάει την πλάτη στον πόλεμο είναι δειλός και ρίψασπις. Ναι, το να γυρίσεις την πλάτη και να βάλεις ένα τέλος είναι δειλία.

Δεν φταίει όμως το γεγονός ότι δεν έχεις μάθει να μάχεσαι. Αυτό που φταίει είναι ότι δεν έχεις υπομονή. Προσδοκάς όλα να γίνονται γρήγορα και το αποτέλεσμα να έρθει δίχως να κάνεις τα απαραίτητα για την έλευσή του. Θα έλεγε κανείς ότι προσπερνάς το πιο δύσκολο στάδιο, αυτό της «καλλιέργειας», δηλαδή της προσπάθειας επίτευξης του στόχου. Δεν αρκεί ένας αθλητής να κερδίζει στους αγώνες απλά και μόνο επειδή φόρεσε αθλητικά παπούτσια. Χρειάζεται να τρέξει πολλά χιλιόμετρα με αυτά. Δεν γίνεται ένας μαθητής να περάσει πρώτος στο Πανεπιστήμιο, απλά και μόνο επειδή έχει τα βιβλία. Χρειάζεται να τα ανοίξει και να τα διαβάσει. 

 

Έτσι, κι εσύ που νιώθεις τη μοναξιά να σε πνίγει, χρειάζεται να εργαστείς και να δώσεις για να πάρεις. Να δώσεις αγάπη, καλοσύνη, συμπόνια, νοιάξιμο, κατανόηση, αποδοχή, ενσυναίσθηση, ειλικρίνεια, αλληλεγγύη, σεβασμό, υποστήριξη, εμπιστοσύνη, ενθουσιασμό και κυρίως χρόνο. Δώσε λοιπόν, για να λάβεις, κι αν τελικά δεν λάβεις, θα ξέρεις ότι τουλάχιστον το προσπάθησες. Η προσπάθεια έχει μεγαλύτερη αξία από όλα. Γι’ αυτό μην στέκεσαι στο αποτέλεσμα, στο αποτέλεσμα ότι είσαι μόνος, καθώς η προσπάθεια μπορεί να μεταβάλλει το αποτέλεσμα. Η απραξία, η καθήλωση στις αρνητικές κι απαισιόδοξες σκέψεις είναι πολύ πιθανό ότι θα σε οδηγήσουν στην παραίτηση.    

 

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc.

Αναπολώντας τα Χριστούγεννα του παρελθόντος

Μπορεί να ακούγεται πολύ τετριμμένη η σκέψη: «παλιότερα ήταν τόσο ανέμελες και χαρούμενες οι γιορτές… παλιότερα ήταν καλύτερα τα Χριστούγεννα»… και αυτή η σκέψη δημιουργεί έναν προβληματισμό: «όντως ήταν καλύτερα τα πράγματα παλιότερα ή απλά εξιδανικεύουμε το παρελθόν ή μήπως εμείς βλέπαμε τα πράγματα με πιο αθώο τρόπο και ήμασταν πιο ανέμελοι;» Τα χαρακτηριστικά της κοινωνίας, οι συνθήκες μέσα στις οποίες ζούμε αλλά και η ηλικία ίσως παίζει ρόλο στον τρόπο που βιώνουμε διάφορες καταστάσεις. 

Όταν σκεφτόμαστε τα Χριστούγεννα των προηγούμενων δεκαετιών νιώθουμε ότι τα πράγματα ήταν διαφορετικά… ήμασταν πιο ανέμελοι, μας απασχολούσαν και μας άγχωναν λιγότερα πράγματα και ήμασταν περισσότερο ελεύθεροι, τουλάχιστον στα πρέπει και στα όχι που υπήρχαν μέσα στην κοινωνία, στην καθημερινότητά μας και στην αλληλεπίδρασή μας με τους άλλους. Ζώντας τα δεύτερα Χριστούγεννα με πολλές απαγορεύσεις βλέπουμε πως πολλά πράγματα που μέχρι τώρα θεωρούσαμε δεδομένα ή δεν τα είχαμε καν σκεφθεί δεν είναι… δεδομένα, δεν είναι κεκτημένα και αυτές οι διαπιστώσεις δεν βοηθούν καθόλου στην εξασφάλιση ηρεμίας και ισορροπίας.

Ζώντας σε μια ρευστή κοινωνία με διαρκείς αλλαγές και απαγορεύσεις, με έντονη αμφιβολία για το τι μας ξημερώνει… είναι δύσκολο να νιώσουμε ήρεμοι και χαλαροί, να μπορέσουμε να μείνουμε και να χαρούμε τις στιγμές που βιώνουμε… Η παρούσα κατάσταση μας προσανατολίζει συνεχώς να ακολουθούμε κανόνες και όρια, να ζούμε με πρέπει, τα οποία προκαλούν νευρώσεις, αν σκεφτούμε όσα έχει πει και ο Φρόυντ. Δηλαδή, όταν ζούμε μέσα σε μια κοινωνία όπου είναι έντονα τα πρέπει και οι κανόνες τότε αυξάνονται το άγχος, οι κρίσεις πανικού, η υποχονδρίαση, οι φοβίες και κάθε είδους νευρωτικό σύμπτωμα. Επίσης, οι απώλειες που βιώνουμε λόγω αυτών που έχουμε χάσει… μας οδηγεί στη βίωση πένθους, το οποίο εμφανίζεται πάλι και πάλι, με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να απαλλαγούμε από αυτό και σταδιακά να οδηγεί όλο και περισσότερους στην εμφάνιση καταθλιπτικών συμπτωμάτων. 

 

Όταν βρισκόμαστε σε μια δύσκολη ή πιεστική περίοδο συνηθίζουμε να αναζητούμε μια διέξοδο, μια όαση αισιοδοξίας και ελπίδας, κάτι θετικό που θα μας δώσει την αίσθηση ότι μπορούμε να είμαστε καλά, να συνεχίσουμε να κάνουμε όνειρα και να ζούμε… και όταν δεν υπάρχει τίποτα τέτοιο γύρω μας τότε ψάχνουμε πίσω στο κοντινό ή μακρινό μας παρελθόν, τότε που νιώθαμε περισσότερη ασφάλεια, ηρεμία και ικανοποίηση, τότε που η βασική μας ανησυχία ήταν αν θα χιονίσει… αν θα βρει ο ‘Αι-Βασίλης τον δρόμο για το δικό μας σπίτι… αν θα μαζέψουμε λεφτά στα κάλαντα ή αν θα προλάβουμε να κοιμηθούμε αφού δεν έχουμε σχολείο…

Μπορεί μεγαλώνοντας να μεγαλώνουν και οι υποχρεώσεις, όμως φέτος έχουμε παραπάνω λόγους να αναπολούμε το παρελθόν, να αναζητούμε την ελευθερία και την ξεγνοιασιά των παλαιότερων δεκαετιών, όπου δεν υπήρχαν οι σημερινοί περιορισμοί και απαγορεύσεις, δεν υπήρχε τόση αποξένωση και μοναξιά και δεν υπήρχε τόσος κυνισμός και περιθωριοποίηση. Τουλάχιστον ένιωθες την ελευθερία να κάνεις όνειρα, να ζεις χωρίς φόβο, να αντικρίζεις με αισιοδοξία το μέλλον, να αναπνέεις άνετα…

Οι συναισθηματικές εμπειρίες του παρελθόντος, οι ανέμελες και γεμάτες μαγεία γιορτές που έχουμε ζήσει ίσως μπορούν να αποτελέσουν το στήριγμά μας στην εποχή που ζούμε… και μπορούμε να ελπίσουμε ότι αυτή η ζεστασιά που νιώθαμε τότε στην καρδιά μας ανήκει… και μόνο εμείς μπορούμε να την αναζητήσουμε και πάλι… και να μείνουμε για λίγο μακριά από φόβους, άγχη και καταθλιπτικά σενάρια, που κρατούν διαρκώς το μυαλό μας απασχολημένο με αρνητικές σκέψεις και κακή διάθεση.

Οι διακοπές των Χριστουγέννων είναι μια ευκαιρία να φέρουμε στο μυαλό μας και τις παλιότερες γιορτές, να αναπολήσουμε πρόσωπα και καταστάσεις, να συγκρίνουμε συναισθήματα και στιγμές… Οι γιορτές φέρουν μαζί τους και μια γλυκόπικρη νοσταλγία που είναι πιο έντονη όταν το παρόν δεν είναι αυτό που θέλουμε ή αυτό που έχουμε ονειρευτεί… Η ρευστότητα και η ασάφεια που καθορίζει το παρόν καθιστά αναγκαία την αναζήτηση εμπειριών από το παρελθόν, ώστε να μπορέσουμε να κρατήσουμε μια σύνδεση με τον ίδιο μας τον εαυτό, να μπορούμε να κατανοήσουμε την ταυτότητά μας ή τουλάχιστον να μην ξεχάσουμε τα δικά μας όνειρα και τον δικό μας τρόπο θέασης της ζωής… Το παρελθόν αποτελεί για εμάς μια πηγή μέσα από την οποία αντλούμε δύναμη από τις εμπειρίες μας, οι οποίες μας δείχνουν ή και μας υπενθυμίζουν το ποιοι είμαστε και τι στόχους έχουμε στη ζωή μας…

 

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc.

 

Δυσθυμία

Συχνά χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας λέξεις και όρους για τους οποίους αγνοούμε την πραγματική τους σημασία και τη βαρύτητα των συμπτωμάτων που μπορεί να φέρουν. Βλέπουμε μια γυναίκα να φωνάζει και σκεφτόμαστε: πω, πω πόσο υστερική είναι αυτή (αυτό σημαίνει υστερία;) ή βλέπουμε ένα άτομο με κακή διάθεση και σκεφτόμαστε: καλά, πόσο δυσθυμικό άτομο είναι; Πόσο επικίνδυνο είναι να χρησιμοποιούμε ψυχιατρικούς όρους αγνοώντας τη συμπτωματολογία τους; Ας έχουμε τουλάχιστον μια εικόνα για αυτές.

Η δυσθυμία είναι μια ψυχική διαταραχή, η οποία περιγράφει μια κατάσταση μόνιμης κατάθλιψης, όπου το άτομο φέρει μια χρόνια κατάθλιψη που μπορεί να είναι από ήπια μέχρι αρκετά σοβαρή. Ο όρος δυσθυμία προέρχεται από την ελληνική ρίζα «δυσ», που σημαίνει αρρώστια ή κακό και τη «θυμία», που σημαίνει μυαλό ή συναισθήματα.

Τα συμπτώματα που εμφανίζουν τα άτομα με δυσθυμία είναι τα εξής: μείωση της παραγωγικότητας, συναισθήματα ενοχής και αβοηθησίας, λύπη και θλίψη, απώλεια της ελπίδας, αύξηση ή μείωση της όρεξης, ευερεθιστότητα, έλλειψη ενέργειας η έντονη κόπωση, δυσκολίες στον ύπνο, κοινωνική απόσυρση και πρόβλημα συγκέντρωσης. Το άτομο φαίνεται ότι βρίσκεται σε σύγχυση, δεν μπορεί να σκεφτεί με καθαρό μυαλό, δεν έχει διάθεση, ενώ έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση. Έχει χάσει το ενδιαφέρον και δεν βρίσκει καμία ευχαρίστηση στις καθημερινές δραστηριότητες.

Ενώ τα άτομα με μείζονα καταθλιπτική διαταραχή έχουν περιόδους ή μέρες που νιώθουν καλύτερα, τα άτομα με δυσθυμία έχουν καταθλιπτικά συμπτώματα σε όλη τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας για μεγάλο χρονικό διάστημα. Στα παιδιά τα πρώιμα συμπτώματα που εμφανίζονται είναι η καταθλιπτική διάθεση και η ευερεθιστότητα. 

Τα συμπτώματα της κατάθλιψης οφείλονται στην ισορροπία νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο, που συνδέονται με επιδράσεις στη διάθεση. Επίσης, περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως το στρες, η απώλεια, το πένθος, το τραύμα και οι αλλαγές στη ζωή του ατόμου μπορεί να προκαλέσουν κατάθλιψη. Τα άτομα που έχουν μέλη της οικογένειας με κατάθλιψη έχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν τη συγκεκριμένη διαταραχή.

Η δυσθυμική διαταραχή είναι μια χρόνια κατάσταση, για αυτό απαιτεί αλλαγές στον τρόπο ζωής του ατόμου και στον τρόπο που βλέπει και φροντίζει τον εαυτό του. Το άτομο είναι καλό να διατηρεί τον εαυτό του σε καλή κατάσταση, να τον φροντίζει και να τον περιποιείται, να προγραμματίζει την ημέρα του, να έχει ένα σταθερό πρόγραμμα ύπνου και φαγητού, να οργανώνει εξόδους και να αλληλεπιδρά με άλλα άτομα, βλέποντας και μέσα από την πράξη πόσα οφέλη μπορεί να αποκομίσει μέσα από τις σχέσεις με τους άλλους ανθρώπους, μέσα από την αυτογνωσία και μέσα από την επίτευξη στόχων και ονείρων που έχει στη ζωή του. Ακόμη και μικρές καθημερινές αλλαγές μπορούν να μας οδηγήσουν σε αλλαγές στη διάθεσή μας. Ο κύριος στόχος είναι να πείσουμε τον εαυτό μας να ξεκινήσει να βάζει μικρούς στόχους και να κινητοποιηθεί βρίσκοντας κάποιο νόημα στη ζωή του.

 

Πηγή:

APA. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders, DSM-5. American Psychiatric Association.

Dysthymia: Symptoms, Causes, Diagnosis, Treatment, Coping (verywellmind.com)

 

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc.