Σκέψεις και συναισθήματα περί υπογονιμότητας…

«Η ανησυχία και η απελπισία της, η ανικανότητά της να επιτρέψει στον εαυτό της να αισθανθεί αληθινή θλίψη για την ατεκνία της, επισκιάζονται από το πλήγμα που έχει δεχτεί ο ναρκισσισμός της, επειδή δεν μπορεί να καταφέρει κάτι τόσο σημαντικό»… Η γυναίκα ως παιδί είχε ανάγκη να νιώσει ότι η μητέρα της έχει προσφέρει άπλετο εσωτερικό χώρο, ώστε να μπορέσει και η ίδια να βρει χώρο για τα δικά της παιδιά. Επίσης, ο πατέρας συνήθως είναι απών, παρουσιάζοντας μια αδύναμη πατρική μορφή απέναντι στα παιδιά του (σελ. 51).

 

«Η αμφιθυμία είναι ίσως το πιο σημαντικό φαινόμενο στις περιπτώσεις υπογονιμότητας που δεν οφείλεται σε οργανικά αίτια. Δημιουργείται από τραυματικές εμπειρίες που επηρεάζουν αρνητικά την ψυχική διάθεση και γεννάνε αντιφατικά συναισθήματα- τέτοιες εμπειρίες είναι η κατάθλιψη, ο φόβος, το μίσος, η ζήλια, οι ενοχές και η εξάρτηση. Το κομμάτι εκείνο του ανθρώπου που έχει σημαντικούς λόγους  να αρνείται το παιδί, δεν πρέπει να γίνει συνειδητό εξαιτίας του πόνου και της ντροπής που προκαλεί. Κι όμως εκφράζει κάτι βασικό, κάτι που αξίζει να μάθει κανείς για το άτομό του. Αν δεν αναγνωρίσει και δεν ξεφορτωθεί το τεράστιο αυτό βάρος, μπορεί –χωρίς να το καταλάβει και χωρίς να το θέλει- να μεταδώσει τον δικό του πόνο στο παιδί του.

Ουσιαστικά ακόμη και η εξομολόγηση που κάνουν πολλά άτεκνα ζευγάρια, ότι χρειάζονται οπωσδήποτε ένα παιδί για να είναι ευτυχισμένα, δείχνει μια μίζερη στάση απέναντι στη ζωή. Το να βάζει κανείς όρους είναι ίσως η πιο βαθιά έκφραση της αμφιθυμίας.

 

Μου φαίνεται επίσης παράλογη και ενάντια στη ζωή η στάση να συσσωρεύει κανείς τους θησαυρούς του και τα αποθέματα της αγάπης του μέχρι να έρθει κάποια στιγμή στον κόσμο το δικό του παιδί. Μια παραλλαγή αυτού του θέματος παρουσιάζει ο Michael Ente στο παιδικό του μυθιστόρημα «Η Μόμο», όπου αναφέρεται η λεγόμενη ‘τράπεζα του χρόνου’. Στο βιβλίο, οι γκρίζοι κύριοι, άχρωμες μορφές που λειτουργούν εντελώς μηχανικά, κλέβουν από τους ανθρώπους τον χρόνο που δεν αφιερώνεται σε κάποιο σκοπό αλλά στην ευχάριστη συναναστροφή με τους άλλους. Με την πρόφαση ότι αυτός ο χρόνος να κατατεθεί στην τράπεζα χρόνου και θα δώσει τόκους, στερούν από τους ανθρώπους τη χαρά της ζωής. Σ’ αυτή την ιστορία, ένα μικρό κορίτσι που αγαπάει τους φίλους του, κατορθώνει να σώσει τον κόσμο από αυτή την πλάνη. Μακάρι, λοιπόν, να συναντήσουν μια Μόμο και τα ζευγάρια εκείνα που έχουν προσκολληθεί τόσο στη δυστυχία τους, επειδή δεν έχουν παιδιά. Να συναντήσουν μια Μόμο που να τους δείξει ότι η ανεπιφύλακτη και έμπρακτη αγάπη μέσα από την ανθρώπινη συναλλαγή είναι κάτι που όλοι χρειαζόμαστε και κάτι που όλους μας ανταμείβει…» (σελ. 85-87).

«Τελικά κάθε σύλληψη παραμένει ένα μυστήριο και κάθε γέννηση ένα θαύμα. Η ζωή δεν μπορεί να σχεδιαστεί και να προγραμματιστεί. Παρά τον απερίσκεπτο ενθουσιασμό για τα θαύματα της σύγχρονης αναπαραγωγικής ιατρικής, ελπίζουμε πως ο σεβασμός του ανθρώπου για το μυστήριο της δημιουργίας θα εμποδίσει τη βίαιη καταστροφή της φύσης και την υποδούλωση των γυναικών στις άψυχες τεχνολογικές μεθόδους που τους στερούν την αξιοπρέπεια και την ελευθερία» (σελ. 89).

 

Auhagen- Stephanos, Ute. (2006). Υπογονιμότητα. Όταν η ψυχή λέει όχι! Αθήνα: Θυμάρι.

 

 

Ενσυνειδητότητα και θεραπευτικές προσεγγίσεις

Ενσυνειδητότητα και θεραπευτικές προσεγγίσεις

 

Η ενσυνειδητότητα στηρίζεται στην ηρεμία και στην επικέντρωση της προσοχής. Το άτομο εστιάζει σε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο, όπως η αναπνοή, μια νοερή εικόνα, ώστε το μυαλό να γίνει πιο καθαρό και ήρεμο, χωρίς πολλαπλές σκέψεις να το απασχολούν και να το αποσυντονίζουν. Κύριος στόχος είναι τα συναισθήματα, οι σκέψεις και τα βιώματα του ατόμου να εισέλθουν σε συνειδητή κατάσταση, αλλά να μειωθεί η ιδεοληψία που προέρχεται από το ενδιαφέρον και την περιέργεια του ατόμου. Το μειωμένο άγχος και η αίσθηση ηρεμίας είναι αποτέλεσμα της προσπάθειας του ατόμου να μην κρίνει το τι συμβαίνει στο μυαλό ή στο εξωτερικό περιβάλλον, αλλά απλώς να το αποδεχθεί σαν εμπειρία (Huppert & Johnson, 2010).

 

Όσον αφορά στα θετικά συναισθήματα, η κύρια πρακτική προσφέρει την ευκαιρία να αυξηθούν αυτά μέσα από την απόλαυση συνεχών εμπειριών. Οι πρακτικές ηρεμίας του νου και παρατήρησης των εμπειριών συνδέονται με συναισθήματα ικανοποίησης και ενδιαφέροντος. Όσον αφορά τη θετική λειτουργία, η προσοχή μπορεί να αποτελέσει πρακτική της μάθησης και να μπορέσει το άτομο να ανταποκρίνεται. Η δυνατότητα επιλογής μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη αίσθηση αυτοαποτελεσματικότητας, ενώ η ικανότητα θα μπορούσε να αυξηθεί μέσα από τη βελτίωση της προσοχής. Η εκπαίδευση στον συνειδητό έλεγχο των πόρων (συντήρηση, επιλογή και αλλαγή) μπορεί να αποκτήσει ευεργετικά αποτελέσματα στη μάθηση, την επίλυση προβλημάτων, τη λήψη αποφάσεων και άλλες γνωστικές διαδικασίες (Huppert & Johnson, 2010).   

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι σημαντικό ρόλο παίζει η εξάσκηση στην ενσυνειδητότητα κατά τη διάρκεια του χρόνου που περνούν τα παιδιά στο σπίτι μπορεί να συμβάλλει στην ψυχική ευημερία. Η επίδραση της πρακτικής της ψυχικής ευημερίας και η ανάπτυξη της ενσυνειδητότητας επιτρέπουν την ανάπτυξη της προσωπικότητας. Ο βαθμός στον οποίο εφαρμόζεται η πρακτική της ενσυνειδητότητας καθορίζει την ανάπτυξη της ευημερίας του ατόμου και γενικότερα την ανάπτυξη των ικανοτήτων και του ατόμου (Huppert & Johnson, 2010).    

 

Η ενσυνειδητότητα οδηγεί σε θετικές ψυχολογικές επιδράσεις, συμπεριλαμβανομένης της υποκειμενικής ψυχικής ευημερίας, ενώ ταυτόχρονα συμβάλλει στη μείωση των ψυχολογικών συμπτωμάτων και της συναισθηματικής αντιδραστικότητας, καθώς και στη βελτίωση της διαχείρισης της συμπεριφοράς. Η ενσυνειδητότητα έχει βρεθεί ότι σχετίζεται με μείωση της ψυχολογικής αγωνίας, μειώνοντας τα συναισθήματα άγχους, φόβου, θυμού και έντασης. Η αυτορρύθμιση της προσοχής και η προσαρμογή σε νέες καταστάσεις που είναι προσανατολισμένη με βάση τις εμπειρίες του ατόμου, δίνει τη δυνατότητα για παρατήρηση και επίγνωση των αισθήσεων, των σκέψεων και των συναισθημάτων από στιγμή προς στιγμή. Ο προσανατολισμός προς την εμπειρία είναι σημαντικός ώστε να μπορέσει το άτομο να παρατηρήσει με προσοχή, χωρίς επίκριση, τα βιώματα που έχει. Η αποδοχή ανάλογα με το πλαίσιο αναφέρεται στην ικανότητα του ατόμου να βιώσει ένα γεγονός στον μέγιστο βαθμό (Keng et al., 2011).

Τα χαρακτηριστικά της ενσυνειδητότητας έχει βρεθεί ότι σχετίζονται με υψηλότερα επίπεδα ικανοποίησης από τη ζωή, συμφωνίας, συνείδησης και ζωτικότητας, αλλά και αυτοεκτίμησης, ενσυναίσθησης, αισθήματος αυτονομίας και αισιοδοξίας. Αρνητικές συσχετίσεις εντοπίστηκαν ανάμεσα στην ενσυνειδητότητα και την κατάθλιψη, τον νευρωτισμό, την αποσύνδεση, το κοινωνικό άγχος, τις δυσκολίες στη ρύθμιση συναισθημάτων, την υπαρξιακή αποφυγή και την αλεξιθυμία και τις επιπτώσεις στην ψυχική υγεία (Keng et al., 2011).  

 

 Σύμφωνα με τους Shapiro et al (2016), η ενσυνειδητότητα αποτελείται από τρία κύρια στοιχεία, που είναι η πρόθεση, η προσοχή και η στάση. Η πρόθεση συμβάλλει στη δημιουργία του πλαισίου και των κινήτρων που τροφοδοτούν την πρακτική της ενσυνειδητότητας, καθώς η πρόθεση συνδέει τους ανθρώπους με τον απώτερο στόχο που έχουν, με το όραμα και τη φιλοδοξία τους. Η προσοχή περιλαμβάνει την ανάδυση της επίγνωσης στην επικέντρωση και παρατήρηση της κάθε στιγμής των εσωτερικών και εξωτερικών εμπειριών στο εδώ και τώρα. Η στάση αναφέρεται στην ποιότητα της προσοχής μας, που είναι απαιτητική και σκληρή ή ευγενική, περίεργη και ευγενική. Πρόκειται για τρία στοιχεία που είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τη στιγμή προς στιγμή διαδικασία που είναι μια ενσυνείδητη πρακτική.

Για τη βελτίωση της ενσυνειδητότητας μπορούν να εφαρμοστούν διάφορες προσεγγίσεις όπως η γνωσιακή- συμπεριφορική που στηρίζεται στην ενσυνειδητότητα (MBCT), η οποία χρησιμοποιεί τις τεχνικές της γνωσιακής- συμπεριφορικής προσέγγισης και επικεντρώνεται στη γνωστική επεξεργασία των σκέψεων. Μια ακόμη προσέγγιση είναι η πρόληψη υποτροπών που στηρίζεται στην ενσυνειδητότητα (MBRP, Mindfulness- based relapse prevention) είναι μια καινοτόμος θεραπεία που σχεδιάστηκε ως μια παρέμβαση μετά τη φροντίδα για να προστατεύσει τους ασθενείς από πιθανή υποτροπή, εφόσον έχουν διαγνωστεί με διαταραχή χρήσης ουσιών (Shapiro et al., 2016). Η MBCT μπορεί μέσα από τις τεχνικές να βελτιώσει την αυτοβιογραφική μνήμη και να μειώσει τη γενίκευση των μνημών. Ο διαλογισμός της ενσυνειδητότητας αποτελεί μια μορφή εκπαίδευσης της προσοχής και προάγει τα θετικά συναισθήματα, όπως τη χαρά, την αισιοδοξία, την ψυχολογική ευελιξία και την αυτοεκτίμηση, καθώς και τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής και την ικανοποίηση με τη ζωή (Shapiro et al., 2016).

 

Πηγές:

Huppert, F.A. & Johnson, D.M. (2010). A controlled trial of mindfulness training in schools: The importance of practice for an impact on well-being. The Journal of Positive Psychology, 5 (4), 264-274.

Keng, S.L., Smoski, M.J. & Robins, C.J. (2011). Effects of mindfulness on psychological health: A review of empirical studies. Clinical Psychology Review, 31 (6), 1041-1056.

Shapiro, S., de Sousa, S. & Jazaieri, H. (2016). Mindfulness, mental health, and positive psychology. In I. Ivtzan & T. Lomas (Eds.), Mindfulness in positive psychology. The Science of Meditation and Wellbeing. London: Routledge. 

 

Ενσυνειδητότητα και ροή

Στο πλαίσιο της θετικής ψυχολογίας, ένα από τα βασικά πεδία μελέτης είναι η χαρά, που δεν εκφράζεται απαραίτητα με το γέλιο μόνο. Πρόκειται για μια επιλογή, και αναδύεται μέσα από τη συμμετοχή σε πλαίσια ψυχαγωγίας από τα βιώματα της ζωής μέχρι και το γέλιο. Η χαρά μπορεί να είναι διαθέσιμη σε κάθε άτομο και μπορεί να κατευθύνει με διαφορετικό τρόπο το μυαλό και το σώμα. Οι θετικές εμπειρίες και οι συνέπειες αυτών αποτελούν επιλογή, ενώ η κοινή αίσθηση των εμπειριών δανείζεται στοιχεία από τις πρώιμες κοινωνικοπολιτιστικές εμπειρίες, που απεικονίζουν τον κόσμο ως απρόβλεπτο, ενώ αποτυπώνουν την ευημερία και την ευτυχία ως εξωτερικούς παράγοντες, που έχουν τις ρίζες τους στην τύχη, ενώ η τύχη είναι αντίθετη από την επιλογή. Τις περισσότερες φορές, άτομα με καλή φυσική ή ψυχολογική κατάσταση θεωρείται πως έχουν χαμηλότερη γενετική προδιάθεση για χρόνιες ασθένειες. Η χαρά συνδέεται με την αναζήτηση θετικών κοινωνικών στηριγμάτων, την απόδοση νοήματος στη δουλειά και στη ζωή, καθώς και τη μάθηση της διαφοροποίησης των σκέψεων που είναι βοηθητικές σε σύγκριση με αυτές που δεν είναι. Σημαντικό ρόλο παίζει η αίσθηση της επιλογής, που παρέχει στους ανθρώπους τη δυνατότητα να νιώθουν ότι εμπλέκονται περισσότερο στο περιβάλλον και στην πορεία της ζωής, έχουν έλεγχο των επιλογών τους και υιοθετούν δημιουργικούς τρόπους σκέψης και επιλογής για συμπεριφορά (Ngnoumen & Langer, 2016).

 

Η ενσυνειδητότητα προάγει την ευημερία, ενώ προκαλεί υποθέσεις και προηγούμενες πεποιθήσεις δημιουργώντας θετικά πιθανά αποτελέσματα της σημασίας με έναν τρόπο που μπορεί να είναι πιο πλεονεκτικός. Οι γνωστικές επανεκτιμήσεις όπως αυτές που εντοπίστηκαν σε προηγούμενες μελέτες εξυπηρετούν για να δοκιμάσουν ξεπερασμένες παραδοχές έναντι των νέων περιστάσεων. Αυτές οι μορφές δοκιμής της πραγματικότητας παρέχουν στα άτομα την ευκαιρία να βελτιώσουν τις προσδοκίες τους με έναν τρόπο που να ανταποκρίνεται στα τρέχοντα περιβάλλοντά τους (Ngnoumen & Langer, 2016).

Επίσης, η απλή παρατήρηση νέων πραγμάτων, που καθορίζει την ενσυνειδητότητα, δημιουργεί δέσμευση και οδηγεί στην ευτυχία. Οι άνθρωποι θα πρέπει να παρατηρούν τις αλλαγές στον κόσμο γύρω τους και να γνωρίζουν ότι όλα τα στοιχεία φαίνονται διαφορετικά από διαφορετικές οπτικές. Η παρατήρηση νέων πραγμάτων δίνει τη δυνατότητα στο οικείο να γίνει και πάλι ενδιαφέρον και συμβάλλει στην ενθάρρυνση της δέσμευσης. Η εμπλοκή με οικεία και άγνωστα πράγματα οδηγεί ένα άτομο στο να ζήσει την παρούσα στιγμή, με ενεργητικό τρόπο, ενισχύοντας τη δημιουργικότητα, προκαλώντας τη δημιουργία νέων τρόπων σκέψης και επιλογής της συμπεριφοράς. Η υψηλή εμπλοκή προάγει την ενσυνειδητότητα και τα συναισθήματα ηρεμίας (Csikszentmihalyi, 1990). 

 

Μια στάση με ενσυνειδητότητα συμβάλλει στην αναγνώριση των θετικών πλευρών μιας αρνητικής κατάστασης, καθορίζοντας τα αρνητικά στοιχεία με όρους θετικών, αναζητώντας μια διακύμανση στη σταθερότητα και στη δημιουργία νέων τρόπων διάκρισης των προϋπαρχουσών κατηγοριών. Οι μορφές της γνωστικής επανεκτίμησης έρχονται σε αντίθεση με την τάση του ανθρώπου να αντιμετωπίζει τα αρνητικά συναισθήματα και να οργανώνει τις πληροφορίες σε ενοποιημένες ολότητες που στηρίζονται σε παλιές αρχές. Η ενσυνειδητότητα συνεπώς συνεπάγεται την αποδοχή και την ενεργό εφαρμογή ενός νέου και διαφορετικού προσανατολισμού στον προηγούμενο τρόπο κατανόησης του κόσμου. Η ενσυνειδητότητα εξουδετερώνει τις αρνητικές αξιολογήσεις δημιουργώντας θετικές εναλλακτικές αξιολογήσεις (Ngnoumen & Langer, 2016).    

Μία ακόμη σημαντική έννοια που βρίσκεται στη βάση της θετικής ψυχολογίας και συνδέεται με την ενσυνειδητότητα είναι η ροή, που μελετήθηκε από τους Seligman και Csikszentmihalyi (2000) και αναφέρεται στη βασική θετική ατομική εμπειρία που εξαρτάται από τη θετική υποκειμενική εμπειρία, από τα θετικά ατομικά χαρακτηριστικά και από τα θετικά θεσμικά όργανα. Η ροή εμφανίζεται όταν οι προκλήσεις μιας κατάστασης και οι δεξιότητες ενός ατόμου είναι ισορροπημένες. Η ροή προβλέπεται να συμβεί όταν ένα άτομο επεκτείνεται λόγω της απόδοσης σε μια δύσκολη κατάσταση και έχει ένα επίπεδο δεξιοτήτων που ταιριάζει με την πρόκληση που αντιμετωπίζει. Οι εμπειρίες ροής οδηγούν σε βέλτιστη λειτουργία και συχνά συνδέονται με μέγιστα επίπεδα απόδοσης και εμπειρία (Csikszentmihalyi, 1990). Οι συνθήκες που επικρατούν πριν την εμπειρία της ροής διευκολύνονται μέσα από την ικανότητα της αξιολόγησης των διαστάσεων της ροής (Jackson, 2016).

 

Η ροή είναι μια βέλτιστη ψυχολογική κατάσταση που έχει οριστεί ότι συμβαίνει όταν οι προκλήσεις και οι δεξιότητες είναι ισορροπημένες και επεκτείνουν ένα άτομο. Η συνολική επικέντρωση στη ροή και τα σχετικά θετικά βιωματικά χαρακτηριστικά αυτής της κατάστασης, παρέχουν μια ευκαιρία για τα άτομα ώστε να μεταφέρουν την εμπειρία τους από μια μέση κατάσταση στο βέλτιστο. Ένα αποτέλεσμα αυτού του αυξημένου επιπέδου εμπειρίας είναι ότι η μέγιστη απόδοση μπορεί συχνά να επιτευχθεί. Η ενσυνειδητότητα είναι μια σημαντική κατάσταση για να βιώσει το άτομο μια εμπειρία μέσα στο ταξίδι της ζωής. Η ροή μπορεί να βιωθεί σε οποιαδήποτε ανθρώπινη προσπάθεια, από τα καθήκοντα της καθημερινής ζωής, μέχρι τις επιδείξεις των επιδόσεων στον αθλητισμό και την εργασία. Μέσα από τη μελέτη ατόμων που μίλησαν για την εμπειρία τους διαπιστώθηκε ότι στόχος τους ήταν να έχουν κίνητρο να έχουν μεγαλύτερη ροή στις αποδόσεις τους (Jackson, 2016).

Η ροή είναι μια εσωτερική, συνειδητή διαδικασία που ανυψώνει την εμπειρία από μια συνηθισμένη κατάσταση σε ένα ανώτερο- άριστο επίπεδο. Είναι η ταυτόχρονη εμπειρία πολλών θετικών πτυχών που κάνουν την εμπειρία της ροής τόσο ξεχωριστή. Κάποιες από τις πτυχές ή τις διαστάσεις της ροής, συμπεριλαμβανομένης της συνολικής εστίασης, της συμμετοχής και της απορρόφησης σε αυτό που κάνει κάποιος. Το μυαλό και το σώμα λειτουργούν μαζί και συνεργάζονται, ενώ υπάρχει μια εγγενής εμπειρία αρμονικής απόλαυσης. Η ροή είναι η ενσάρκωση της θετικής υποκειμενικής εμπειρίας, ενώ η ροή έχει σημασία γιατί έχει σημασία η ποιότητα της εμπειρίας μας. Μέσα από τη ροή, οι ερευνητές μπορούν να κατανοήσουν εκείνες τις στιγμές στον χρόνο που βοηθούν να κάνουν τη ζωή να αξίζει. Η ενσυνειδητότητα μέσα από την καλλιέργεια των στιγμών του παρόντος και την επίγνωση χωρίς άσκηση κριτικής παρέχει ένα μονοπάτι για την ανάπτυξη μιας κατάστασης του μυαλού που μπορεί να βοηθήσει να ξεκλειδώσει η πόρτα της ροής (Jackson, 2016).        

 

 

Πηγές:

Csikszentmihalyi, M. (1990). Flow: The psychology of optimal experience. New York, NY: Harper & Row.

Jackson, S. (2016). Flowing with mindfulness. Investigating the relationship between flow and mindfulness. In I. Ivtzan & T. Lomas (Eds.), Mindfulness in positive psychology. The Science of Meditation and Wellbeing. London: Routledge.

Ngnoumen, C.T. & Langer, E.J. (2016). Mindfulness. The essence of well-being and happiness. In I. Ivtzan & T. Lomas (Eds.), Mindfulness in positive psychology. The Science of Meditation and Wellbeing. London: Routledge.  

Seligman, M. E., & Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive psychology: An introduction. American Psychologist, 55 (1), 5–14.

 

Μπορείς να γίνεις ευτυχισμένος…

 

Το κείμενο που ακολουθεί γράφτηκε από έναν 85χρονο που έμαθε ότι πεθαίνει…

«Αν ήταν να ξαναζήσω τη ζωή μου,  θα έκανα περισσότερα λάθη. Δε θα ήμουν τόσο άψογος. Θα χαλάρωνα περισσότερο. Θα ήμουν πιο ευέλικτος. Θα ήμουν πιο επιπόλαιος από όσο υπήρξα σ’ αυτό το ταξίδι. Πράγματι, ελάχιστα πράγματα θα έπαιρνα στα σοβαρά. Θα ήμουνα πιο τρελός. Θα ασχολιόμουν λιγότερο με την υγιεινή.

Θα ρισκάριζα περισσότερο, θα ταξίδευα περισσότερο, θα σκαρφάλωνα σε περισσότερα βουνά, θα κολυμπούσα σε περισσότερα ποτάμια, θα πήγαινα σε περισσότερα άγνωστα μέρη, θα έτρωγα περισσότερα παγωτά και λιγότερα φασόλια. Θα είχα περισσότερα πραγματικά προβλήματα και λιγότερα φανταστικά!

Βλέπετε υπήρξα ένας από αυτούς τους ανθρώπους που ζουν με προφυλάξεις και σύνεση και λογική, κάθε ώρα και κάθε μέρα. Βέβαια, είχα και τις καλές μου στιγμές και αν ξαναζούσα, θα φρόντιζα να έχω περισσότερες και να τις ζω μία- μία ξεχωριστά. Ήμουν ένας από αυτούς που δεν πήγαιναν ποτέ κάπου χωρίς θερμόμετρο, θερμός, υγρό για γαργάρες, αδιάβροχο και αλεξίπτωτο. Αν ήταν να ξαναζήσω, θα ταξίδευα πολύ πιο ανάλαφρος…

Αν ήταν να ξαναζήσω, θα άρχιζα να περπατάω ξυπόλητος νωρίτερα κάθε άνοιξη και θα έμενα έτσι μέχρι αργά κάθε φθινόπωρο. Θα πήγαινα σε περισσότερα λούνα παρκ, θα έβλεπα πιο πολλά ηλιοβασιλέματα και θα έπαιζα με περισσότερα παιδιά, αν ήταν να ξαναζήσω.

Αλλά, βλέπετε, δεν πρόκειται να ζήσω ξανά…» (σελ. 69-70).

 

Απόσπασμα από το βιβλίο του Άντριου Μάθιους "Μπορείς να γίνεις ευτυχισμένος" (σελ. 55-73). Αθήνα: Πρακτική Ψυχολογία Βήμα, 2014.