Ορθορεξία, τι είναι και πώς απειλεί την υγεία μας…

Είμαστε περισσότερο εξοικειωμένοι με τους όρους βουλιμία και ανορεξία, καθώς αυτές οι δύο διαταραχές έχουν προβληθεί περισσότερο από τα ΜΜΕ και κυρίως επειδή διασημότητες με ανορεξία κατά καιρούς έλκουν τα φώτα της δημοσιότητας και το ενδιαφέρον του κοινού γίνεται πιο έντονο. Στο εν λόγω άρθρο θα μιλήσουμε για μια «διαταραχή» η οποία δεν είναι ευρέως γνωστή, την λεγόμενη ορθορεξία. 

 

Στις μέρες μας, ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων επιθυμεί να ακολουθήσει έναν πιο υγιεινό τρόπο διατροφής για να βελτιώσει ή να διατηρήσει την υγεία και την ευεξία του. Αρκετοί όμως άνθρωποι εστιάζουν στην υγιεινή διατροφή με έναν εμμονικό τρόπο κι έτσι οδηγούνται στην ορθορεξία. Όπως και άλλες διατροφικές διαταραχές, η ορθορεξία μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για την ψυχική και σωματική υγεία.

Τι ακριβώς όμως είναι η ορθορεξία;

Η ορθορεξία, ή η νευρική ορθορεξία, είναι μια διατροφική διαταραχή που περιλαμβάνει μια ανθυγιεινή εμμονή με την υγιεινή διατροφή. Σε αντίθεση με άλλες διατροφικές διαταραχές, η ορθορεξία περιστρέφεται κυρίως γύρω από την ποιότητα των τροφίμων και όχι την ποσότητα. Σε αντίθεση με την ανορεξία ή τη βουλιμία, τα άτομα με ορθορεξία σπάνια επικεντρώνονται στην απώλεια βάρους. Αντ' αυτού, έχουν μια ακραία εμμονή για την «καθαρότητα» των τροφίμων τους, καθώς και μια εμμονή για τα οφέλη της υγιεινής διατροφής. Βεβαίως, θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι η ιατρική κοινότητα αρχίζει να αναγνωρίζει την ορθορεξία, αν και ούτε η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία ούτε το DSM-5 (εγχειρίδιο ψυχιατρικών διαταραχών) έχουν ορίσει επίσημα την κατάσταση ως διαταραχή της διατροφής. Ο Αμερικανός γιατρός Steve Bratman επινόησε για πρώτη φορά τον όρο «ορθορεξία» το 1997. Ο όρος προέρχεται από τη σύνθετη ελληνική λέξη  «ορθός», δηλαδή σωστός και όρεξη.

Τι προκαλεί την ορθορεξία;

Παρόλο που μπορεί να ξεκινήσετε μια δίαιτα απλώς με σκοπό για να βελτιώσετε την υγεία σας, αυτή η εστίαση μπορεί να γίνει πιο ακραία δίχως να το συνειδητοποιήσετε. Με την πάροδο του χρόνου, οι καλές προθέσεις σας μπορούν σιγά σιγά να εξελιχθούν σε πλήρη ορθορεξία. Η έρευνα σχετικά με τις ακριβείς αιτίες της ορθορεξίας είναι σποραδική, αλλά οι ιδεοψυχαναγκαστικές τάσεις και οι πρώην ή οι τρέχουσες διατροφικές διαταραχές είναι γνωστοί παράγοντες κινδύνου. Άλλοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν τάσεις προς τελειομανία, υψηλό άγχος ή ανάγκη ελέγχου. Αρκετές μελέτες αναφέρουν επίσης ότι τα άτομα που επικεντρώνονται στην υγεία για να συνεχίσουν την καριέρα τους σε επαγγέλματα που απαιτούν καλή εξωτερική εμφάνιση, μπορεί να έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης ορθορεξίας. Συχνά παραδείγματα περιλαμβάνουν εργαζόμενους στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, παρουσιαστές - ηθοποιούς, τραγουδιστές της όπερας, χορευτές μπαλέτου, μουσικούς συμφωνικής ορχήστρας και αθλητές. Ο κίνδυνος μπορεί επίσης να συσχετίζεται με την ηλικία, το φύλο, το επίπεδο εκπαίδευσης και την κοινωνικοοικονομική κατάσταση, αλλά απαιτείται περισσότερη έρευνα πριν καταλήξουμε σε συμπεράσματα.

 

Προειδοποιητικά σημάδια και συμπτώματα ορθορεξίας

• Υποχρεωτικός έλεγχος της λίστας των διατροφικών συστατικών στις ετικέτες των προϊόντων.

• Αύξηση ανησυχίας για το πόσο υγιεινά είναι τα συστατικά που περιέχουν τα προϊόντα. Ανησυχείτε δηλαδή, για την ποιότητα των τροφίμων. Τα υψηλά όμως, επίπεδα ανησυχίας σχετικά με την ποιότητα και την πηγή των τροφίμων που τρώτε θα μπορούσαν να σας οδηγήσουν σε άγχος ή σε φόβο για ασθένεια.

• Εξαίρεση ή άρνηση κατανάλωσης αυξανόμενου αριθμού ομάδων τροφίμων (π.χ. λευκή ζάχαρη ή και μαύρη, γλουτένη, υδατάνθρακες, όλα τα γαλακτοκομικά προϊόντα, όλα τα κρέατα, όλα τα ζωικά προϊόντα).  

• Αδυναμία κατανάλωσης οποιουδήποτε τροφίμου εκτός από μια στενή ομάδα τροφίμων που θεωρούνται «υγιή» ή «καθαρά». Αποφεύγετε επίσης, να βγείτε έξω για φαγητό ή αποφεύγετε να τρώτε φαγητό που παρασκευάζεται από άλλους από φόβο ότι τα τρόφιμα που δεν προετοιμάζετε εσείς δεν θα πληρούν τα πρότυπά σας.

• Ασυνήθιστο ενδιαφέρον του τι υγιεινά τρόφιμα καταναλώνουν οι άλλοι ή αντιστρόφως είστε υπερβολικά επικριτικοί για τις επιλογές φαγητού των φίλων σας. Ταυτόχρονα, μπορεί να μην έχετε λογική εξήγηση για τη δική σας επιλογή.

• Αφιέρωση πολλών ωρών την ημέρα για να σκεφτείτε τι φαγητό μπορεί να σερβιριστεί σε επερχόμενες εκδηλώσεις όπου πρέπει να παραστείτε.

• Εμφάνιση υψηλών επιπέδων στρες όταν δεν είναι διαθέσιμα «ασφαλή» ή «υγιή» τρόφιμα.

• Σχολαστική παρακολούθηση  ιστολογίων (blogs), σελίδων στο διαδίκτυο ή συμμετοχή σε ομάδες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με θεματική και περιεχόμενο τις «υγιεινές τροφές» και τον «υγιεινό τρόπο ζωής».

• Ίσως να έχετε κάποιες ανησυχίες σχετικά με την εικόνα του σώματός σας. Επίσης, ίσως να έχουν αρχίσει να γίνονται εμφανή κάποια φυσικά σημάδια υποσιτισμού. Όταν περιορίζετε την ποικιλία των τροφίμων που τρώτε, τότε η απώλεια βάρους είναι ένα πρώτο αποτέλεσμα.

• Βρίσκετε τον εαυτό σας σε έναν φαύλο κύκλο. Η ανησυχία σας με το φαγητό σας κάνει να αμφιταλαντεύεστε μεταξύ της αυτο-αγάπης και της ενοχής καθώς αλλάζετε και περιορίζετε τη διατροφή σας.

 

Συνέπειες της ορθορεξίας στην υγεία

Όπως η ανορεξία, έτσι και η ορθορεξία συνεπάγεται περιορισμό της ποσότητας και της ποικιλίας των τροφών που καταναλώνονται, καθιστώντας πιθανό τον υποσιτισμό. Επομένως, οι δύο διαταραχές μοιράζονται πολλές από τις ίδιες φυσικές συνέπειες.

Νευρολογικές συνέπειες

• Αν και ο εγκέφαλος ζυγίζει μόνο τρία κιλά, θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι καταναλώνει έως και το ένα πέμπτο των θερμίδων του σώματος. Η δίαιτα, η νηστεία, η λιμοκτονία και η ακανόνιστη διατροφή έχουν ως συνέπεια ο εγκέφαλος να μην παίρνει την ενέργεια που χρειάζεται, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε εμμονή για τα τρόφιμα και δυσκολίες συγκέντρωσης.

• Η υπερβολική πείνα ή το αίσθημα μη πληρότητας μπορεί να δημιουργήσει δυσκολίες στο να πέφτει κανείς στο κρεβάτι αλλά να μην τον παίρνει ο ύπνος ή ο ύπνος του να είναι διακεκομμένος.

• Οι νευρώνες του σώματος απαιτούν ένα μονωτικό, προστατευτικό στρώμα λιπιδίων για να μπορούν να μεταφέρουν τα ηλεκτρικά σήματα. Η ανεπαρκής πρόσληψη λίπους μπορεί να βλάψει αυτό το προστατευτικό στρώμα, προκαλώντας μούδιασμα και μυρμήγκιασμα στα χέρια, τα πόδια και στα άλλα άκρα.

• Οι νευρώνες χρησιμοποιούν ηλεκτρολύτες (κάλιο, νάτριο, χλώριο και ασβέστιο) για την αποστολή ηλεκτρικών και χημικών σημάτων στον εγκέφαλο και το σώμα. Σοβαρή αφυδάτωση και ανισορροπίες ηλεκτρολυτών μπορεί να οδηγήσει σε επιληπτικές κρίσεις και μυϊκές κράμπες.

• Εάν τα αιμοφόρα αγγεία δεν μπορούν να ωθήσουν αρκετό αίμα στον εγκέφαλο, τότε μπορεί να προκληθεί λιποθυμία ή ζάλη, ειδικά όταν στέκεστε όρθιοι.

• Τα άτομα με υψηλότερο σωματικό βάρος διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο άπνοιας ύπνου, μια διαταραχή στην οποία το άτομο σταματά ανά τακτά χρονικά διαστήματα την αναπνοή ενώ κοιμάται.

 

Ενδοκρινολογικές συνέπειες

• Το σώμα παράγει πολλές από τις απαραίτητες ορμόνες με το λίπος και τη χοληστερόλη που τρώμε. Χωρίς αρκετό λίπος και θερμίδες στη διατροφή, τα επίπεδα των ορμονών μπορεί να μειωθούν, όπως: οι οιστρογόνες ορμόνες και η τεστοστερόνη, καθώς και ορμόνες του θυρεοειδούς

• Οι μειωμένες σεξουαλικές ορμόνες μπορεί να προκαλέσουν την παύση της εμμηνόρροιας (περιόδου), την ακανόνιστη λειτουργία ή την πλήρη διακοπή της.

• Οι μειωμένες ορμόνες του σεξ μπορούν να αυξήσουν σημαντικά την απώλεια οστού (γνωστή ως οστεοπενία ή οστεοπόρωση) και τον κίνδυνο καταγμάτων.

• Μειωμένος μεταβολικός ρυθμός ανάπαυσης, ως αποτέλεσμα των προσπαθειών του σώματος να εξοικονομήσει ενέργεια.

• Με την πάροδο του χρόνου, είναι πιθανό το άτομο τελικά να καταφύγει σε υπερβολική κατανάλωση φαγητού, η οποία μπορεί δυνητικά να αυξήσει τις πιθανότητες το σώμα ενός ατόμου να γίνει ανθεκτικό στην ινσουλίνη, μια ορμόνη που επιτρέπει στο σώμα να πάρει ενέργεια από υδατάνθρακες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε διαβήτη τύπου 2.

• Χωρίς αρκετή ενέργεια για να τροφοδοτήσει το μεταβολισμό, η θερμοκρασία του πυρήνα του σώματος θα μειωθεί και μπορεί να αναπτυχθεί υποθερμία.

• Η πείνα μπορεί να προκαλέσει υψηλά επίπεδα χοληστερόλης, αν και αυτό ΔΕΝ αποτελεί ένδειξη για τον περιορισμό των διαιτητικών λιπών, λιπιδίων ή / και χοληστερόλης.

 

Άλλες συνέπειες για την υγεία

• Η χαμηλή κατανάλωση θερμίδων και λίπους μπορεί να προκαλέσει ξηρό δέρμα και τα μαλλιά να γίνουν εύθραυστα και να πέσουν.

• Για να διατηρηθεί η θερμοκρασία κατά τις περιόδους του υποσιτισμού, το σώμα ίσως σε κάποια σημεία να επιτρέψει την ανάπτυξη λεπτών τριχών, σαν χνούδι που ονομάζονται lanugo.

• Η σοβαρή, παρατεταμένη αφυδάτωση μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική ανεπάρκεια.

• Η ανεπαρκής διατροφή μπορεί να μειώσει τον αριθμό ορισμένων τύπων αιμοσφαιρίων.

• Η αναιμία αναπτύσσεται όταν υπάρχουν πολύ λίγα ερυθρά αιμοσφαίρια ή πολύ λίγος σίδηρος στη διατροφή. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν κόπωση, αδυναμία και δύσπνοια.

• Ο υποσιτισμός μπορεί επίσης να μειώσει τα λευκά αιμοσφαίρια που καταπολεμούν τις λοιμώξεις.

 

«Θεραπεία» ορθορεξίας

Το κλειδί είναι να αναγνωρίσετε ότι παρόλο που η κατανάλωση υγιεινής τροφής είναι καλή για εσάς, ο τρόπος που το κάνετε προκαλεί βλάβη. Θα πρέπει να εκπαιδεύσετε τον εαυτό σας στο να σκέφτεστε διαφορετικά. Εάν αισθάνεστε ότι έχετε μια ανθυγιεινή σχέση με το φαγητό, ο γιατρός σας ή ο διατροφολόγος σας μπορεί να σας προτείνει προσεκτικές συμβουλές διατροφής. Θα πρέπει να έχετε υπόψη ότι το πρώτο βήμα θα πρέπει να είναι η κατανόηση των αρνητικών επιπτώσεων των ενεργειών σας, ούτως ώστε να μπορέσετε να αλλάξετε συμπεριφορά. Οπότε, προσπαθήστε να εντοπίσετε συνήθειες και πεποιθήσεις που σας προκαλούν άγχος και να τις αντικαταστήσετε με λιγότερο άκαμπτες σκέψεις και ενέργειες.

 

Πηγές

https://www.healthline.com/nutrition/orthorexia-nervosa-101

https://www.nationaleatingdisorders.org/learn/by-eating-disorder/other/orthorexia

https://www.nationaleatingdisorders.org/health-consequences

 

Ελεύθερη μετάφραση κειμένου: Κουραβάνας Νικόλαος

Επιμέλεια κειμένου: Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, Msc.

 

Συμπτώματα του παιδιού ή… της οικογένειας;

Πώς η εκδήλωση σωματικών και ψυχικών συμπτωμάτων στα παιδιά αντανακλά προβλήματα στη σχέση γονέων

Σίγουρα κάποιοι γονείς από καιρού εις καιρόν έχουν έρθει αντιμέτωποι με σωματικά συμπτώματα ή συμπεριφορές των παιδιών τους που εκδηλώθηκαν απότομα και που δεν μπόρεσε να βρεθεί κάποια οργανική αιτία. Ίσως αρκετοί από αυτούς τους γονείς δεν πληροφορήθηκαν ποτέ ότι η ψυχοπαθολογία στα παιδιά μπορεί να είναι το αποτέλεσμα μιας ασυμφωνίας στην ιεραρχική οργάνωση της οικογένειας. Βασικά, θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι η ψυχοπαθολογία των παιδιών δεν είναι πάντα αντιληπτή από την ίδια την οικογένεια, δηλαδή τους γονείς, καθώς κάποια από τα συμπτώματα που εκδηλώνουν τα παιδιά είναι σωματικά κι έτσι είναι δύσκολο να προσδιοριστούν τα αίτια που τα προκαλούν. Επίσης, όσον αφορά στα ζητήματα συμπεριφοράς, η οποία παρεκκλίνει από τη συνηθισμένη, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι και σε αυτή την περίπτωση η ερμηνεία της είναι δύσκολη ακόμη και από τους ίδιους τους ψυχολόγους. Αυτό που θα πρέπει να γίνει αντιληπτό είναι ότι οι γονείς θα πρέπει να είναι σε «ανώτερη» θέση από το παιδί, αλλά σε πολλές περιπτώσεις αυτό δεν συμβαίνει, δηλαδή η ιεραρχία δεν είναι ξεκάθαρη και τότε το παιδί αναλαμβάνει μια ανώτερη θέση έναντι των γονέων, εκδηλώνοντας κάποια σωματικά συμπτώματα ή κάποια παρεκκλίνουσα ή ιδιαίτερη συμπεριφορά όπως προείπαμε με σκοπό το παιδί να προστατεύσει τους γονείς εκφράζοντας κατά μία έννοια μεταφορικά τις δυσκολίες και τα προβλήματα των γονιών του.

Για να γίνουν πιο κατανοητά όλα αυτά κρίνεται χρήσιμο να αναφέρουμε στο σημείο αυτό ότι όταν ένα παιδί εμφανίζει κάποια παράξενα σωματικά συμπτώματα ή κάποια προβληματική συμπεριφορά, τότε γίνεται το επίκεντρο, δηλαδή ξεχωρίζει μέσα στην οικογένεια αφού οι γονείς αυτομάτως με την έναρξη των συμπτωμάτων προσπαθούν να επιλύσουν το πρόβλημα και επικεντρώνονται στους τρόπους επίλυσης αυτού και μόνο του προβλήματος. Έτσι, το παιδί καταφέρνει να αποσπάσει την προσοχή των γονιών του για αρκετή ώρα και στην ουσία να τους αποσπάσει από τα δικά τους προβλήματα αναγκάζοντάς τους να ασχοληθούν με το παιδί και με το δικό του πρόβλημα. Θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι ένα παιδί μπορεί να έχει πολλά και  διάφορα συμπτώματα, όπως νυχτερινό τρόμο, πονοκεφάλους, πυρομανία, βρέξιμο του κρεβατιού,  καθώς και άλλες διαταραγμένες συμπεριφορές. 

 

Έτσι, όταν οι γονείς δεν καταφέρνουν να αλλάξουν τη διαταραγμένη  συμπεριφορά, τότε στρέφονται προς κάποιον γιατρό ή προς κάποιον ψυχολόγο ή κάποιον άλλο ειδικό. Για τους γιατρούς δεν είναι πάντα τόσο εύκολο να εντοπίσουν άμεσα τα αίτια των σωματικών συμπτωμάτων και γι’ αυτό προβαίνουν στη διεξαγωγή αρκετών και σχολαστικών εξετάσεων, ώστε να εξακριβώσουν τα βιολογικά – οργανικά αίτια και όταν δεν βρίσκουν κάποια από αυτά, τότε συμπεραίνουν ότι τα αίτια είναι ψυχολογικά. Για τους ψυχολόγους, αφού βεβαίως έχει προηγηθεί ο αποκλεισμός των οργανικών αιτίων γίνεται κάπως πιο εύκολο, να αντιληφθούν ότι πρόκειται για σωματοποίηση συνήθως μιας σύγκρουσης ή μιας επιβαρυμένης ή αγχώδους κατάστασης που λαμβάνει χώρα μέσα στην οικογένεια για κάποιο μικρό ή και μεγάλο χρονικό διάστημα. Δεν είναι λίγες οι φορές που διαπιστώνεται ότι συμβαίνει το φαινόμενο της τριγωνοποίησης, δηλαδή όταν το παιδί παίρνει το μέρος του ενός από τους δύο γονείς ή του παππού ή της γιαγιάς εναντίον κάποιου γονέα κτλ. Σε τέτοιες καταστάσεις θεωρείται ότι το παιδί με τη συμμετοχή του στη σύγκρουση χρησιμοποιείται από τους ίδιους τους γονείς. Για παράδειγμα όταν το ζευγάρι έχει μαλώσει, τότε η μητέρα ίσως συμβουλέψει την κόρη να μην υπακούει στον πατέρα και τότε ο πατέρας ίσως να «επιτεθεί» στην κόρη και να εκτονώσει σε αυτή τον θυμό που έχει για τη σύζυγό του. 

Συνεπώς, πολλά από τα ψυχιατρικά και τα ψυχολογικά προβλήματα στα παιδιά σε πολλές περιπτώσεις είναι αποτέλεσμα ασυμφωνίας στην ιεραρχική οργάνωση της οικογένειας. Οι γονείς θα πρέπει να είναι σε ανώτερη θέση από το παιδί και αυτή η ιεράρχηση πηγάζει από το ίδιο το γεγονός ότι είναι γονείς και ως εκ τούτου καταλληλότεροι ως ενήλικες για να παίρνουν αποφάσεις και για να επιλύουν τις όποιες συγκρούσεις ή διαφορές μέσα στην οικογένεια. Όταν, όμως, το παιδί βλέποντας το κενό παίρνει την ανώτερη θέση έναντι των γονέων του, τότε μπορούμε να πούμε ότι αυτό γίνεται με σκοπό να τους προστατεύσει μέσω συμπτωματικής συμπεριφοράς που συχνά εκφράζεται μεταφορικά αντικαθιστώντας τις δυσκολίες των γονέων. Με άλλα λόγια, το παιδί μέσα από τα σωματικά συμπτώματα και άλλες «εκκεντρικές» συμπεριφορές προσπαθεί να επιλύσει την ασυμφωνία στην οικογενειακή ιεραρχία και στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γονείς του συνήθως στη σχέση μεταξύ τους. Δηλαδή, με τα σωματικά ή ψυχικά συμπτώματα που εκδηλώνει το παιδί προστατεύει τους γονείς μέσω της εστίασης και της ανησυχίας τους για το παιδί, βοηθώντας τους να αποφύγουν τις δικές τους δυσκολίες και να ξεπεράσουν τις δικές τους ελλείψεις. Αυτό το πλεονέκτημα είναι το διαπροσωπικό κέρδος που το παιδί λαμβάνει από το σύμπτωμα το οποίο είναι παρόμοιο με το δευτερεύον κέρδος στην ψυχαναλυτική θεωρία. Διευκρινίζεται ότι το παιδί διατηρεί το διαπροσωπικό κέρδος οργανώνοντας ένα διαφορετικό τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να προστατεύσει τους γονείς ή να οργανώσει άλλες λύσεις για τις δυσκολίες των γονέων ή και τα δύο.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, οι γονείς θα πρέπει να μη διστάζουν να ξεκινήσουν οικογενειακή θεραπεία, ειδικά σε περιπτώσεις που το παιδί τους εκδηλώνει σωματικά συμπτώματα ή συμπεριφορές που δεν οφείλονται σε οργανικά ή βιολογικά αίτια. Αρκετές φορές, η προβληματική σχέση των γονέων καθρεφτίζεται στην προβληματική συμπεριφορά των παιδιών.

 

Πηγή: Cloë Madanes. (1980). Protection, Paradox, and Pretending, Family Proc 19:73-85.

 

 

 

Ελεύθερη μετάφραση κειμένου: Κουραβάνας Νικόλαος

Επιμέλεια κειμένου: Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, Msc.

Μια ψυχολογική ματιά της υπογονιμότητας

Χαμένη παιδικότητα

Γυναίκες που από μικρή ηλικία είχαν αναλάβει μητρικά καθήκοντα ή ανέλαβαν τον ρόλο της μητέρας, καθώς και γυναίκες που δεν μεγάλωσαν με εμφανή την παρουσία του πατέρα... Πώς εξελίσσεται η γονιμότητα αυτών των γυναικών;

Η παιδική ηλικία αποτελεί μια σημαντική και πολύτιμη περίοδο στη ζωή του ατόμου, βάζοντας τα θεμέλια για μια σταθερή ψυχική δομή. Όταν το παιδί έχει βιώσει εμπειρίες γενναιοδωρίας και επιθυμίας για ζωή κατά την παιδική του ηλικία έχει τη δυνατότητα να αποκτήσει ψυχικά αποθέματα, από τα οποία μπορεί να αντλήσει δυνάμεις σε μετέπειτα στάδια της ζωής του. 

Σημαντικό ρόλο στη ζωή του παιδιού παίζει και ο πατέρας, ο οποίος στα πρώτα βήματα του παιδιού έχει έναν προστατευτικό ρόλο στη σχέση μητέρας- παιδιού. Ο πατέρας μπορεί να χρειαστεί να αντικαταστήσει τη μητέρα, αν η ίδια δεν μπορεί να μεγαλώσει ικανοποιητικά το παιδί, ή να βοηθήσει στον αποχωρισμό εφόσον η μητέρα δεν μπορεί να το αποχωριστεί. Υπάρχουν μητέρες που «κλέβουν» την ψυχική ικανότητα των παιδιών τους ή την παιδικότητά τους.

Συνήθως, οι μητέρες των υπογόνιμων γυναικών είναι άτομα που έχουν ρουφήξει όλη την ενέργεια των παιδιών τους, ενώ οι πατέρες των υπογόνιμων γυναικών είναι απόντες, αδύναμοι, εξαρτημένοι από κάποια ουσία ή κακοποιητικοί με τα παιδιά. Η έλλειψη πατρικής φιγούρας επηρεάζει την εξέλιξη των γυναικών. «Αν ο πατέρας δεν υπήρξε ένα αντικείμενο αγάπης που ενέπνεε εμπιστοσύνη την κόρη του, εκείνη μένει μπλεγμένη σε μια οδυνηρή εξάρτηση από τη μητέρα της και εμποδίζεται στην ανάπτυξή της σαν γυναίκα» (σελ. 118). Όταν το παιδί καλείται από μικρή ηλικία να προσφέρει ψυχικά και σωματικά τότε οδηγείται στο να αισθάνεται θυμό και απογοήτευση, τα οποία πολλές φορές οδηγούν σε ενοχές.

 

Οδυνηρές εμπειρίες

Οι οδυνηρές εμπειρίες και τα τραύματα που φέρει η γυναίκα από την παιδική της ηλικία διαταράσσουν τη συναισθηματική της ανάπτυξη και δημιουργούν μια εσωτερική σύγκρουση. Οι έντονα οδυνηρές εμπειρίες τα πρώτα χρόνια της ζωής δημιουργούν ένα αίσθημα φόβου, που ανακατεύεται με την επιθυμία για παιδί, ενώ ταυτόχρονα το άτομο βιώνει μια κρίση ταυτότητας. Η μη δομημένη ταυτότητα αφήνει αναπάντητα ορισμένα ερωτήματα, όπως «ποια είμαι; Τι μου επιτρέπεται να κάνω;, ποιος είναι ο πατέρας και η μητέρα μου; Τι είναι ένας σύζυγος;». Μέσα σε αυτή τη βίωση ανασφάλειας δεν μπορεί να αποδεσμευτεί από τη σχέση με τη μητέρα κι όσο παραμένει προσκολλημένη σ’ αυτή τη σχέση τόσο δεν μπορεί να προχωρήσει μπροστά. Η απώλεια ή η αλλαγή προσώπων αναφοράς στην πρώιμη παιδική ηλικία και τα βαριά πλήγματα μπορεί να οδηγήσουν σε μόνιμα τραύματα και κάτω από ορισμένες συνθήκες να οδηγήσουν στην υπογονιμότητα (σελ. 109).

Τα τραύματα της παιδικής ηλικίας μπορεί να οδηγήσουν σε καταπίεση των συναισθημάτων, σε ένα πρώιμο αίσθημα κατωτερότητας και σε μια οργή προς τη μητέρα ή τον πατέρα, που μπορεί να προκαλέσει ένα αίσθημα απελπισίας και καταδίκης στη σιωπή. Πολλές γυναίκες επιλέγουν από ντροπή ή αμηχανία να μη μοιραστούν τις οδυνηρές εμπειρίες τους με τον σύζυγό τους, με αποτέλεσμα να συνεχίζουν να ζουν μια ζωή μέσα στο ψέμα, πληγώνοντας συνεχώς τον εαυτό τους, και μη μπορώντας να δομήσουν μια σχέση εμπιστοσύνης με τον σύντροφό τους. Έτσι δεν καταφέρνουν να βρουν ποτέ την πατρίδα που πάντα νοσταλγούσαν και να βρεθούν σε μια ειλικρινή και συναισθηματικά σταθερή σχέση που θα νιώσουν πλήρη αποδοχή και προστασία, μια ολοκληρωμένη οντότητα, που θα μπορέσει να εξελιχθεί…

Διάφορα συναισθήματα μπορεί να ακολουθούν μια γυναίκα με υπογονιμότητα… ανησυχία και απελπισία, θλίψη… προσκόλληση σε αξίες ή πρόσωπα… Πώς τα άστοργα, παγωμένα χέρια της παιδικής ηλικίας μπορούν να μετατραπούν σε μια συμπονετική αλυσίδα ανθρώπινων χεριών;

Auhagen- Stephanos, Ute. (2006). Υπογονιμότητα. Όταν η ψυχή λέει όχι! Αθήνα: Θυμάρι.