Μια θεωρία για την αγάπη

«Όταν συγκεντρωνόμαστε μόνο σε αυτό που είναι ακριβώς μπροστά στα μάτια μας, η όρασή μας σκοτεινιάζει. Βλέπουμε το δέντρο και χάνουμε το δάσος».

«Με τον ίδιο τρόπο τα ζευγάρια με προβλήματα εστιάζουν σε συγκεκριμένα περιστατικά, αλλά το αληθινό πρόβλημα είναι ευρύτερο και βαθύτερο. Οι αναστατωμένοι σύντροφοι δεν βλέπουν πια ο ένας τον άλλο ως το συναισθηματικό ασφαλές λιμάνι τους. Ο εραστής μας υποτίθεται ότι είναι ο μόνος άνθρωπος στον οποίο μπορούμε πάντα να υπολογίζουμε, αυτός που πάντα θα ανταποκρίνεται. Αντίθετα, οι δυστυχισμένοι σύντροφοι συχνά νιώθουν συναισθηματική αποστέρηση, απόρριψη, ακόμη και εγκατάλειψη. Υπό αυτό το πρίσμα, οι συγκρούσεις του ζευγαριού αποκτούν την αληθινή τους σημασία: είναι οι φοβισμένες διαμαρτυρίες για τη διάβρωση του δεσμού και αίτημα για συναισθηματική επαναδέσμευση.

Αντίθετα, στον πυρήνα των ευτυχισμένων σχέσεων υπάρχει η βαθιά εμπιστοσύνη ότι οι σύντροφοι νοιάζονται ο ένας για τον άλλο και θα ανταποκριθούν αξιόπιστα όταν υπάρχει ανάγκη. Η ασφαλής αγάπη είναι ένας ανοιχτός δίαυλος για αμοιβαία εκπεμπόμενα συναισθηματικά σήματα. Η αγάπη είναι μια διαρκής διαδικασία συντονισμού, σύνδεσης, παράβλεψης ή λανθασμένης ανάγνωσης των σημάτων, αποσύνδεσης, αποκατάστασης και τελικά βαθύτερης σύνδεσης. Είναι ένας χορός όπου ο ένας συναντάει τον άλλο, απομακρύνονται και ξαναβρίσκονται, λεπτό το λεπτό, μέρα με τη μέρα» (Sue Johnson, 2016: 36-37).

«Οι δυσαρεστημένοι εραστές καταφεύγουν σε μοτίβα συμπεριφοράς που τους βυθίζουν σε κύκλους αλληλοκατηγοριών και απόσυρσης. Το κλειδί για να αποκατασταθεί η σύνδεση είναι, πρώτα, να διακόψουν και να αποσυναρμολογήσουν αυτές τις καταστροφικές αλληλουχίες και μετά να δομήσουν με θέρμη έναν πιο ανοιχτό και συναισθηματικά δεκτικό τρόπο αλληλεπίδρασης, έναν τρόπο όπου οι σύντροφοι θα νιώθουν ασφαλείς να εμπιστευτούν ο ένας στον άλλο τους κρυφούς φόβους και τις επιθυμίες τους» (Sue Johnson, 2016: 39).

Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι ο έρωτας είναι συναίσθημα. Ο έρωτας είναι ορθή λογική. Ken Kesey

Αν δεν αγαπάς κάποιον, τίποτε δεν έχει νόημα. Cummings

Sue Johnson, 2016. Το νόημα του έρωτα. Η επαναστατική νέα επιστήμη των αισθηματικών σχέσεων. Αθήνα: Gutenberg.

Φόβος και αγάπη

Οι περισσότεροι άνθρωποι συνδέουν την αγάπη με το συναίσθημα της ευτυχίας. Ωστόσο, επιστήμονες που μελετούν τις σχέσεις έχουν διαπιστώσει ότι συχνά η αγάπη συνδέεται με τον φόβο. Ο φόβος είναι το πιο ισχυρό από τα συναισθήματα, ενώ πρόκειται για τον βασικό μηχανισμό της επιβίωσης.

Τα άτομα, ανάλογα με το είδος του δεσμού που συνάπτουν, εμφανίζουν διαφορετικούς φόβους. 

Τα άτομα με ασφαλή προσκόλληση φαίνεται πως φοβούνται λιγότερο, καθώς έχουν αναπτύξει μια αυξημένη αίσθηση του ελέγχου που συμβάλλει στη ρύθμιση των αρνητικών συναισθημάτων. 

Τα άτομα με αγχώδη προσκόλληση φοβούνται ότι κανείς δεν ενδιαφέρεται για αυτούς και μήπως εγκαταλείψουν τους άλλους. Τα άτομα με αποφευκτικό τύπο δεσμού επικεντρώνονται στην άγνωστη φύση του θανάτου. 

«Ο φόβος είναι πολύ δυνατός, επίσης, όταν οι σχέσεις αγάπης μας, η κυριότερη πηγή συναισθηματικής μας υποστήριξης και παρηγοριάς, φαίνεται να βρίσκονται σε κίνδυνο» (Sue Johnson, 2016: 87).

«Οι δυστυχισμένοι σύντροφοι συχνά φαίνονται θυμωμένοι, αλλά αυτός ο θυμός είναι απότοκος μιας βαθύτερης αίσθησης φόβου» (Sue Johnson, 2016: 89).  

Sue Johnson, 2016. Το νόημα του έρωτα. Η επαναστατική νέα επιστήμη των αισθηματικών σχέσεων. Αθήνα: Gutenberg.

«Ο έρωτας έχει πρόσωπο»

Από την εισαγωγή του βιβλίου: «Να θέλεις και να ερωτεύεσαι» (Rollo May)

«Οι γνήσιες προσωπικές σχέσεις επιτρέπουν και υποχρεώνουν την εσωτερική διεργασία. Δεν μπορείς να ισχυρίζεσαι ότι αγαπάς κάποιον, δίχως να επιτρέπεις να σε αλλάζει. Δεν μπορείς να έχεις μια σημαντική προσωπική σχέση, δίχως να την επικαιροποιείς, δηλαδή δίχως να αλλάζεις διαρκώς εσύ για να μπορείς να συναντάς τον άλλο, που ποτέ δεν είναι ο ίδιος. Επομένως, ο αυθεντικός έρωτας, υπερβαίνοντας τα στερεότυπα, έχει πρόσωπο». 

«Ο κίνδυνος στις ημέρες μας εκπορεύεται από την επιφανειακότητα των προσωπικών σχέσεων, που οδηγεί στο εσωτερικό άδειασμα που καταγράφεται με όρους κατάθλιψης, αλλά στην πραγματικότητα είναι η αποτύπωση της εσωτερικής ερήμωσης. ‘Κατάθλιψη είναι η ανικανότητα σύλληψης κάποιου μέλλοντος’.

Το άδειασμα οδηγεί στην ισοπέδωση, στην απάθεια. Δηλαδή, εκεί που παύεις να αισθάνεσαι τον πόνο από τις απώλειες και τις ματαιώσεις, αλλά και παύεις να αισθάνεσαι και την αγαλλίαση, την έκπληξη και την πληρότητα που μπορεί να προσφέρει ο έρωτας που τροφοδοτείται».

(Καραγιάννης, από Rollo May, 2016: 11).

Αποσπάσματα του βιβλίου του Rollo May (2016):

«Ο έρωτας μας τραβά μπροστά και ανοίγεται σε ποικίλες σφαίρες δυνατοτήτων, είναι η άπλωσή μας προς την ανθρώπινη φαντασία και προθετικότητα. Ο έρωτας αποτελεί τη δυνατότητά μας  να μετάσχουμε σε ένα σταθερό διάλογο με το περιβάλλον μας, τον κόσμο της φύσεως και τους ανθρώπους» (σελ. 149).

Rollo May. (2016). Να θέλεις και να ερωτεύεσαι. Εκδόσεις Αρμός.